چه کودکانی نیاز به گفتار درمانی دارند

والدین اغلب متوجه میشوند که یک جای کار ایراد دارد و چیزی درست نیست، اما واقعا نمیدانند باید از کجا شروع کنند و اشکال کار کجاست و سوالاتی مانند:

"آیا واقعا کودک من به گفتار درمانی نیاز داره؟"

"تا چه سنی کودک من نمیتونه حرف رِ را تلفظ کند؟"

"چرا من تنها کسی هم که حرف کودکم رو متوجه میشم؟"

همیشه در جلسات گفتار درمانی کودکان توسط مادران مطرح می شود.

بچه ها از بدو تولد در حال آموزش و یاد گیری هستند. شاید آنها نتوانند چیزی بگویند ولی میتوانند خوب بشنوند و زبان های مختلف یاد بگیرند. این یادگیری از زمانی شروع میشود که کودکان بتوانند تشخیص بدهند که صداها با هم تفاوت دارند.

تا نه ماهگی بچه ها تمام صداهایی که شنیدند را میتوانند به درستی از هم تفکیک کند و از ۹ ماهگی به بعد موتور زبانی آنها روشن میشود تا بتوانند این صداها را برای برقراری ارتباط استفاده کنند.

ابتدایی ترین روش های درمان برای کودکان تا ۳ سال بیشتر روی مهارت های پیش زبانی تمرکز دارد که این مهارت ها اساس و پایه ی زبان و ارتباط میان افراد محسوب می شود.

مهارتهای پیش زبانی عبارتند از:

• گوش دادن و درک کردن
• تقلید کردن از محیط و صداها
• توجه مشترک
• درخواست (از طریق بازی بدست می آید) که بعد از آن به جنبه های ارتباطی ترجمه خواهد شد.

درمان اختلالات زبانی برای کودکان تا پنج ساله شامل مفاهیم اولیه مانند رنگ ها، قسمت های بدن و اشکال است.

در کلاس های گفتار درمانی، بسیاری از کودکان نیز با ساختار جمله بندی در بیان مشکل دارند و فعل و فاعل را پس و پیش می گویند، بنابراین گرامر درست در زبان بخشی از پروتکل درمان کودک می تواند باشد.

جنبه های دیگر گفتار شامل پردازش شنوایی - توانایی درک گفتار، پیروی از دستورات، تفکیک بین صداها و تفسیر اطلاعات گفتاری است، که این بخش ها در محیط کلاس درس بسیار مهم است.

"مسائل تغذیه نیز از طریق درمان حرکتی دهان بهبود پیدا می کند. اگر فک به اندازه کافی قوی نباشد، یا زبان نتواند غذا را به عقب برانگیخته باشد، این امر توانایی خوردن را تحت تاثیر قرار می دهد."

"گاهی اوقات کودکان در بلعیدن دچار مشکل هستند. این ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد اما جای نگرانی نیست چون راه های بسیاری برای درمان این وجود دارد."

در گفتار کودکان چه چیزهایی عادی و چه چیزهایی غیر عادی است؟

برخی از اشتباهات در گفتارها برای برخی سنین بدون مشکل و برای سنین دیگر دارای مشکل است.

اگر کودکی ۳ ساله نتواند حرف "ر" را تلفظ کند مشکلی ندارد چون زبان کودکان در این سنین در حال رشد است با این حال صدای ابتدایی یک کلمه مثل "ای" در کلمه "علی" اگر در تلفظ کودک به درستی ادا نشد در این مورد کودک باید مورد ارزیابی گفتار درمانی قرار بگیرد.

چه کودکانی نیاز به گفتار درمانی دارند؟

چه کودکانی نیاز به گفتار درمانی دارند؟ سوال بسیاری از خانواده ها است. با مطالعه این نوشتار می توانید زنگ خطرهای هشدار دهنده اختلالات کلامی را بشناسید و برای اقدامات درمانی نیز عملکرد سریعی داشته باشید. تنوع بالای مشکلات گفتاری میتواند مانع از رمزگشایی دقیق شود اما مشاوره با درمانگران متخصص چنین چالشی را نیز حل می کند. 

الگوی رشد کلامی در کودکان

تمامی خانواده ها دوست دارند، فرزندی سالم و شیرین زبان داشته باشند به طوری که همواره، کلماتی که کودک بیان می‌کند را با فیلم و عکس نیز ثبت می کنند اما باید بدانید توسعه زبان از هر کودک به کودک دیگر متفاوت است و نمی توان زمان دقیقی برای شروع گفتار فرزندتان انتظار داشته باشید. 

کسب اطلاعات دقیق کمک می کند زنگ خطر های هشدار دهنده اختلالات کلامی و زبانی را بشناسید. کودکی که دو سال دارد و تاکنون برای گفتن کلمه مادر تلاشی نشان نداده است، چندان طبیعی نیست.

با این وجود پارامترهای وجود دارد که کمک می کند درک بهتری از الگوی کسب مهارتهای کلامی کودکان داشت به طور کلی کودکانه دو ساله می‌توانند با معنای حداقل ۱۰۰ کلمه آشنا شوند به طوری که جملات دو کلمه ای را می سازند اما با افزایش سن، این توانمندی نیز بهبود می‌یابد به طوری که در ۳۰ ماهگی می‌بایست انتظار ساخت جملاتی با سه واژه یا بیشتر را داشت. 

۳ سالگی را نقطه عطفی در کسب مهارتهای کلامی می‌دانند، اغلب در این سن، ناگهان یادگیری زبان شتاب می گیرد و کودک، قادر است کلمات بسیاری را به کار ببرد و جملاتی بامفهوم نیز بسازد.

سن شروع به صحبت کردن عادی چگونه است؟

آشنایی با الگوی صحبت کردن کودکان نرمال می‌تواند کمک کند، شواهد تشخیص دهنده وجود عارضه های مختلف را شناخت و برای اقدامات درمانی نیز گام موثری برداشت. معمولاً کودکان یک ساله قادر هستند که افکار و درخواست‌های خویش را از طریق واژگان مطرح کنند. 

برخی زودتر از این سن صحبت می کنند اما اگر فرزندتان یک سال و نیم دارد و حتی یک کلمه را نیز به درستی بیان نکرده است شاید نگرانی های زیادی را احساس کنید اما در اغلب موارد، بدون اقدام خاصی خود به خود، چنین مشکلی برطرف شود.

مشاوره با درمانگران کمک می کند به جای نگرانی و سردرگمی راه حل های موثر را شناخت.

فرقی ندارد که شخص در زمینه مهارت کلامی و ارتباطی و یا توانمندی های کاربردی دچار تعارض شده است یا خیر، متخصصان درمانگر می توانند کمک کنند روند تشخیص و بهبودی بدون چالش میسر شود. 

حال استفاده از چنین خدماتی را نمی‌توان هزینه دانست بلکه سرمایه‌گذاری ارزشمندی است که کمک می‌کند دیگر وجوه زندگی نیز تحت تاثیر قرار نگیرد.

این گروه به دلیل داشتن چنین تعارضاتی اعتماد به نفس چندانی ندارند و حتی می‌توان انتظار عملکرد آموزشی پایین و در آینده اشتغال ناکارآمد را نیز داشت.

منظور از اختلال گفتاری و زبانی چیست؟

قبل از آنکه به گفتار درمانی کودکان بپردازیم نیاز است، تفاوت اختلال گفتار و اختلال زبان را بهتر درک کنید.

اختلال گفتار متمرکز بر خدماتی است که اشکالاتی را در تلفظ اصوات، حروف و کلمات به وجود آورده است به طوری که شخص ممکن است به دلایلی همچون نقص در استفاده درست از عضلات فک و صورت، برای ادای واژگان اشتباهات تلفظی داشته باشد. از جمله می‌توان به نقص در تلفظ حروفی همچون س، ش، ز، ر، ل و … را اشاره کرد. 

جابجایی حروف در کلمات و گیر کردن و تلفظ یک حرف خاص نیز از دیگر نشانه‌های اختلالات گفتاری است‌. از نام آشناترین انواع اختلال گفتار می توان لکنت زبان را اشاره کرد که کم و بیش، تمامی افراد اطلاعاتی درباره آن دارند متاسفانه شیوع بالایی نیز بین خانواده ها دارد.

اختلال زبان

زمانی که فرد برای بیان افکار، ایده ها و احساسات خود از طریق کلمات و جملات دچار نقص می شود، می‌توان احتمال داد درگیر اختلال زبان است. البته از دیگر ویژگی های این گروه می توان ناتوانی در ساخت جمله یا عبارت کامل را اشاره کرد به طوری که قواعد معمول نیز دچار چالش هستند. همچنین لحن مناسب و کاربرد زبان بدن نیز به درستی صورت نمی‌گیرد بی جهت نیست که مراودات اثربخشی ندارند و موجب تعجب اطرافیان نیز می‌شود.

نکات جالب درباره گفتار درمانی

گفتار درمانی تنها مختص کودکان نیست بلکه بزرگسالان بسیار نیز می‌توانند ضعف‌های خویش را کاهش دهند و به زندگی طبیعی بازگردند.

مشکلات بسیاری می تواند منشاء بروز اختلالات گفتاری باشند. برخی به دلیل عقب ماندگی ذهنی، گروهی در اثر نقص هایی همچون کم شنوایی و ناشنوایی و حضور در محیط های پرتنش قادر نیستند، رابطه کلامی طبیعی داشته باشند.

کودکی سنی است که فرد با آزمون و خطا می تواند مهارتهای مختلف را بیاموزد. مطمئناً داشتن کلام قدرتمند نیز بر اساس چنین الگویی است اما باید نقص های گفتاری را جدی گرفت که می‌توان شاهد رشد و پیشرفت گفتار نیز بود. مرز تفکیک بروز اختلالات و یا سلامت گفتار را می توان در ۲تا۴ سالگی شاهد بود.

مزایای خدمات گفتاردرمانی کدامند

خدمات گفتار درمانی می توانند رنج و سختی بسیار گروه‌های مختلف و خانواده های درگیر را کاهش دهند. با توجه به آنکه مراودات امروزی از طریق کلام و گفتار صورت می‌گیرد بنابراین چنین خدماتی می‌تواند با ریشه‌یابی درست، مسیر بهبودی را نیز میسر کند.

دسته بندی خدمات گفتاردرمانی

خدمات گفتاردرمانی بسته به شدت عارضه، سن و شرایط متفاوت اند. از تقسیم‌بندی خدمات که متخصصین درمانگر صورت گرفته است چنین حالتی را می توان شاهد بود:

برای حل چالش های تولید اصوات و ساخت کلمات یا جملات نیاز به طراحی و اجرای تمارینی است که متمرکز بر بخش دهان باشد.

همچنین از نشانه های بصری و تکنولوژی مانند کامپیوتر و موبایل برای ارتقای توانمندی درک و بیان کلامی کودکان بهره می گیرند که می تواند نتایج شایانی را نیز به دنبال داشته باشد.

شایع‌ترین اختلالات گفتار درمانی

متخصصین درمانگر از طریق علم و تجربه خویش می‌توانند تعارضاتی که بر قدرت تکلم زبان و صوت و ارتباطات سایه افکنده اند را شناسایی و درمان کنند. برای آشنایی بیشتر به چند مورد اشاره می شود:

چالش در یافتن واژگان مناسب: گروه درگیر این نوع مشکلات معمولاً با تاخیر زبانی مواجه می شوند به طوری که نسبت به سایرین مهارت کمتری دارند.

مشکل در زمینه ارتباطات اجتماعی: فرد درگیر قادر نیست، افکار، اندیشه‌ها و درخواست‌های خود را با سایرین به اشتراک بگذارد.

آسیب ساختاری زبان: این گروه از کودکان نمی‌توانند عبارات و جملات مناسبی را بسازند که از دستور زبان معمولی برخوردار باشد.

چالش در زمینه خواندن و نوشتن: نقص در کاربرد حروف و اصوات می‌تواند بر دیگر مهارت هایی همچون خواندن و نوشتن نیز تاثیر منفی بگذارد.

مشکلات صوتی: گروه درگیر معمولاً صدای نازک و گوشخراش دارند که می‌تواند بر عزت نفس، تاثیراتی را بر جای بگذارد به طوری که افسردگی نیز دور از انتظار نخواهد بود.

مشکلات ادراکی: این گروه از چالش ها را نیز می توان به صورت نقص در ارتباط گیری با سایرین شاهد بود.

در چه مواردی ارجاع به گفتار درمانی نیاز است؟

استفاده از خدمات درمانی زمانی الزامی است که چنین شواهدی مشاهده شود:

کودک با اشکالات تلفظی مواجه است.

مشکلات در بلع، چالش های جدی را به وجود آورده است.

ناشنوایی و کم شنوایی موجب محدودیت های جدی برای درک کلام شده است.

ارتباطات کلامی و غیرکلامی به شدت دچار ضعف هستند و شخص قدرت درک کلام را ندارد.

تاخیر در الگوی کلامی به چشم می خورد.

دست و پنجه نرم کردن با دیگر اختلالات مانند طیف اوتیسم، اختلالات یادگیری، اختلالات فلج مغزی نیز موجب محدودیت های جدی شده است.

به یاد داشته باشید اگر چه خدمات گفتار درمانی در سنین طلایی می توانند مسیر اصلاح را میسر کنند اما در صورت تاخیر نیز امکان اصلاح وجود دارد اما باید پذیرفت، شدائد و سختی ها پررنگ تر هستند. 

بنابراین نیاز است خانواده‌ها صبور باشند و با کسب دانش، پشتیبانی قدرتمندی از فرزند خود داشته باشند. نیمه رها کردن خدمات درمانی تصمیم معقولی نیست و باید دانست که تنها با گذراندن چند جلسه، بهبودی حاصل نمی شود بلکه تا زمانی آسیب شناس گفتار و زبان، استفاده از آموزشهای لازم را توصیه کند می‌بایست برای درمان تلاش کرد.

زنگ خطر های هشدار دهنده کسب الگوهای کلامی

برخی از خانواده ها حساسیت بالایی نسبت به کسب مهارت کلامی احساس می کنند اما نمی توان، ویزیت تخصصی در بازه سنی ۱۲ تا ۳۶ ماهگی را عاقلانه پنداشت. در ادامه گریز دیگری به زنگ خطر های هشدار دهنده کسب الگوهای کلامی خواهیم داشت:

کودک ۱۲ ماهه زمانی که مورد خطاب قرار می گیرد، توجهی ندارد و حتی به نظر می‌رسد قادر به بیان هیچ کلمه ای نیز نیست.

کودک ۲۴ ماهه با معنای اغلب کلمات نیز آشنا نیست.

کودک ۳۰ ماهه ضعف جدی در ساخت جملاتی با حداقل دو کلمه نیز نشان میدهد.

گفتار درمانگر کیست؟

گفتار درمانگر را می‌توان فردی آموزش دیده دانست که با گذراندن دوره های حرفه ای می تواند در زمینه شناسایی مشکلات حوزه زبان‌، اصوات آوایی، اختلالات گفتاری و مشکلات صوتی نقش باشد سپس برای بهبود چنین عارضه هایی خدمات درمانی تاثیرگذاری را پیشنهاد دهد. 

بنابراین خانواده ها می بایست با شناخت زنگ خطر های هشدار دهنده، عملکرد سریع داشته باشند. مشاوره با آسیب شناس گفتار می‌تواند اطلاعات درست را در اختیار بگذارد تا شاهد دستیابی به بهترین عملکرد های ارتباطی و کلامی بود.

خدمات درمانی متفاوت هستند که بسته به شدت بیماری، سن و شرایط می توان شاهد نتیجه دهی نیز بود. گفتاردرمانگر زمانی بسیار را جهت واکاوی دقیق از ریشه‌های اختلال کلامی و زبانی اختصاص می‌دهد، همچنین مشاوره و آموزش بهداشت خانواده ها نیز اهمیت بالایی دارد تا حمایت درستی از شخص درگیر داشته باشند. مطمئناً با انجام تمرین ها و تکنیک ها می توان شاهد کاهش عارضه بود.

خدماتی که یک گفتار درمانگر می تواند ارائه دهد؟

اگرچه شناسایی و درمان مشکلات گفتاری و کلامی از وظایف گفتاردرمانگر محسوب می شود اما تنها مسئولیت‌های این متخصصان نیست بلکه می‌توانند مشکلاتی که موانع جدی در برقراری ارتباط به وجود آمده است را بشناسند و راهکارهای موثری را پیشنهاد دهند از جمله مسئولیت ها میتوان موارد زیر را اشاره کرد: 

مداخلات درمانی بسیار تاثیرگذار خواهد بود. فرقی ندارد، شخص بیمار کودک است یا بزرگسال، این متخصصان مجهز به علم و تجربه هستند و می‌توانند خدمات گسترده‌ای را ارائه کنند.

کمک به گروه درگیر با اوتیسم نیز از دیگر وجوه کاری متخصصان گفتار درمانی است تا نتایج شایانی در زمینه بهبود ارتباطات و مهارت های اجتماعی مشاهده شود.

افراد درگیر شکاف لب و کام نیز ممکن است، بیان نامفهومی داشته باشند، این گروه می توانند با خدمات بهداشتی و درمانی، موانع را برطرف کنند.

تقویت توانبخشی ارتباطی نیز در گروه درگیر سکته های مغزی یا تروما را نیز می توان از خدمات این متخصصان دانست.

گروهی از کودکان قادر نیستند، مفاهیم ذهنی را به درستی منتقل می کنند به طوری که شرایط صحبت کردن میسر نیست و می‌تواند اطرافیان همچون معلمان را نیز سردرگم کند اما خدمات گفتار درمانی می تواند امیدواری بالایی به این گروه ببخشد.

وضعیت برخی از کودکان جهت بیان عقاید و حوادث درونی، بغرنج است که می‌تواند منجر به استرس و اضطراب نیز شود اما میتوان به کمک خدمات گفتاردرمانی، شاهد کاهش رنج و سختی بود.

عارضه هایی همچون لکنت زبان می توانند موانعی را برای حرف زدن عادی نیز ایجاد کنند به طوری که شخص قادر نیست رسا و روان حرف بزند اما حل چنین چالش‌هایی نیز با کمک خدمات گفتار درمانی ممکن است.

البته نباید تاثیر خدمات گفتار درمانی را بر بهبود نارساخوانی در گروه بزرگسال و کودک را نیز از قلم انداخت.

گفتار درمانگران چه تخصصی دارند؟

گفتار درمانگر را می‌ بایست متخصصی دانست که از طریق علم و تجربه خود برای شناخت عارضه های مختلف، خدمات رسانی می‌کند. فرقی ندارد که بیمار در چه سنی است و یا اختلال چقدر شخص را آزار میدهد. بسته به شرایط ممکن است درمان فردی یا گروهی تجویز شود و در مواردی نیز مشاوره غیر مستقیم ارائه می شود.

در واقع هدف این متخصصان ارائه خدمات جامع حرفه‌ای است تا گروه درگیر اختلالات ارتباطی و یا کلامی بتوانند شاهد بهبود کیفیت زندگی باشند.

مطمئناً افرادی که از چالش‌های کلامی و ارتباطی رنج می‌برند، نمی‌توانند همچون سایرین با دیگران مراوده داشته باشند و دیگر وجوه زندگی مانند اشتغال و تحصیل نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.

منظور از اختلال طیف اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم را می توان نوعی اختلال ذاتی رشد دانست که ممکن است افراد درگیر از نظر شدت عارضه و شواهد رفتاری متفاوت باشند اما در زمینه ارتباطات اجتماعی و شناختی یا عاطفی و رفتاری محدودیت‌هایی را احساس خواهند کرد.

برخی نیز به دلیل چنین تعارضاتی نمی توانند عملکرد موفقیت‌آمیزی برای برقراری ارتباط تجربه کنند، به طوری که تکرار و لجبازی ممکن است دیده شود. به یاد داشته باشید استفاده از خدمات درمانی به مفهوم این بوده برای هر بیمار، شیوه منحصر به فرد است و نمی‌توان انتظار شواهد یکسان برای تمامی قربانیان را داشت. بی جهت نیست که ارتباطات اجتماعی خاصی در هر شخص نمود پیدا می کند.

متخصصان گفتار درمانی می‌توانند کمک کنند، موانع ارتباطی کمرنگ شوند و فرد چالش‌های کمتری را احساس کند. مطمئناً چنین خدماتی می تواند کیفیت زندگی دیگر اعضای خانواده را نیز بهبود بخشد.

نقش خانواده ها در شناخت مشکلات کلامی و زبانی

مشکلات یا اختلالات زبان در واقعه شرایطی هستند که می توانند برای تولید کلمات و جملات یا هر دو زمینه تاثیرگذار باشد و در مواردی نیز فرد ممکن است با دیگر اختلالات حسی شناختی و مراقبت‌ی نیز دست و پنجه نرم کند. بنابراین برای شناخت و ریشه یابی دقیق اختلال نیاز است با متخصصان حاذق و توانمندی، مشاوره داشت.

مطمئناً تمامی والدین زمانی که فرزندشان در سن ۲یا۳ سالگی است، قادر به بیان کلمات معمول نیستند، نگران می‌شوند و تلاش خواهند کرد که با متخصصان درمانگر یک ارتباط شکل دهند اما به یاد داشته باشید که همواره تاخیر کلامی به منزله یک اختلال نیست بنابراین می بایست، زنگ خطر های هشدار دهنده را بشناسید.

شناخت الگوی رشد کلامی بسیار اهمیت دارد که در این نوشتار سعی شده است به نکات تاثیرگذاری اشاره شود تا خانواده‌ها بدانند بهترین زمان برای مراجعه به گفتار درمانگر کی است و چه انتظاراتی می بایست از این متخصصان داشت.

بهترین سن برای مراجعه به گفتار درمانگر چه موقع است؟

اگرچه تا قبل از دو سالگی چندان نیازی به مراجعه به گفتار درمانگر وجود ندارد اما می‌بایست پذیرفت، تشخیص زودهنگام می‌تواند موجب کاهش شدت عارضه و پیشرفت در درمان شود.

بنابراین نیاز است دقت زیادی به الگوی رشد کلامی کودکان داشت. متخصصان نیز معمولاً ۲۴ ماهگی را بهترین زمان برای ویزیت گفتار درمانی توصیه می کنند.

در این سن کودکان نرمال می‌توانند تمامی اصوات زبان را به درستی تلفظ کنند اما اگر فرزندتان نه تنها چنین چالشی دارد بلکه نسبت به عملکرد های اطرافیان و دستورالعمل‌ها درکی ندارد، به منزله وجود معضل جدی است.

زنگ خطرهای هشدار دهنده مشکلات گفتاری در سن پیش دبستانی

زنگ خطر های هشدار دهنده در سن پیش دبستانی برای مهارت کلامی ملموس تر است و می‌توان با مراجعه به گفتار درمانگر کمک کرد، محدودیت‌ها کمرنگ شوند و کودک برای کسب مهارت آماده شود بنابراین نیاز است به این موارد دقت داشت:

کودک قادر نیست، تلفظ برخی از صداها را به درستی بیان کند.

هجای معکوس در برخی کلمات شنیده می‌شود.

هماهنگی حرکتی نسبت به  سایرین ندارد.

لکنت زبان و یا مشکل بلعیدن دیده می شود.

کودک قادر نیست کلمات ساده را نیز به درستی بنویسد.

در یادگیری اشعار و جداول ضرب نیز چالش‌های جدی احساس می‌کند.

هنگامی که در حال نوشتن و یا صحبت کردن است، واژگان محدودی دارد و حتی اصطلاحات را به اشتباه به کار می‌برد.

از توجه و تمرکز ضعیفی برخوردار است.

خانواده ها می بایست این زنگ خطرها را جدی بگیرند و اگر فرزندشان در سنین پیش‌دبستانی و در حال آموزش است، اقدامات درمانی اهمیت دوچندانی دارند. با توجه به اینکه می تواند کیفیت زندگی آینده را نیز مشخص کند.

نتایج وجود اختلالات کلامی بر عملکرد آموزشی

در صورتی که درمان مشکلات کلامی را به تاخیر انداخت، ممکن است دانش آموز درگیر اعتماد بنفس چندانی نداشته باشد. علاوه بر آنکه حتی در پردازش اطلاعات شنیداری و نداشتن توجه و تمرکز و دیگر مهارت های تاثیر گذار همچون دیکته نویسی، روخوانی و نگارش نیز تاثیر دارد. معلمان افرادی هستند که می‌توانند وجود شواهد تشخیصی را به خانواده‌ها گوشزد کنند تا برای استفاده از خدمات درمانی عملکرد زود هنگامی داشته باشند.

تشخیص اختلال گفتاری چگونه است؟

برای تشخیص اختلال زبانی و کلامی، اگرچه متخصصین گفتار درمانی مسئولیت جدی دارند اما می‌توان به روانشناس کودک و یا متخصص اعصاب و روان نیز مراجعه کرد که یک برآورد کلی داشته باشند، انجام آزمایشات و پرسشنامه های استاندارد می تواند درک سطح رشد روانی، حرکتی، زبانی و ارتباطی را میسر می‌کند.

معمولا نیاز است که برای شناخت دقیق و انتخاب خدمات درمانی تاثیرگذار، متخصصان همکاری داشته باشند. با توجه به آن که افراد بسیاری نیز اختلالات گفتاری دارند و می تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

اختلالات زبانی و اختلالات گفتاری

یک تقسیم بندی کلی برای اختلالات زبانی وجود دارد که در ادامه به آن اشاره شده است:

اختلالات زبانی بیانی: چنین مشکلاتی را می توان در فرمول بندی کلمات، جملات و یا مهارت های خواندن و نوشتن شاهد بود. در مواردی فرد از اختلالات خاص یادگیری مانند نارساخوانی زبان نیز رنج می‌برد.

اختلالات گفتاری از نوع درک: این گروه از اختلالات مرتبط با درک هستند و می تواند ناشی از مشکلات شنوایی یا ناشنوایی نسبی نیز باشند.

شیوه های درمانی اختلالات گفتاری چگونه است؟

درمان اختلالات گفتاری، زمانی ممکن است که بتوان علت وقوع چنین تعارضاتی را به درستی شناخت. برخی از خانواده‌ها مقاومت عجیبی نسبت به پذیرش ضعف فرزند خویش دارند که می‌تواند به ماندگاری عارضه نیز منجر شود. 

والدین باید بپذیرند جلسه گفتار درمانی می‌تواند وضعیت پرتنشی برای کودک باشد اما آمادگی روانی و فراهم کردن شرایط میتواند بازدهی بسیاری به همراه داشته باشد. معمولاً درمان اختلال گفتاری کودکان متمرکز بر تمرین و تکنیک هایی است که از طریق بازی انجام میشود.

از جمله می‌توان به بازی های مرتبط با کارت ها، پازل، رسم اشکال و بازی های آوایی را اشاره کرد که در گروه بازی‌های گفتار درمانی قرار می گیرند.

به یاد داشته باشید که برای تمامی قربانیان درگیر اختلالات گفتاری نمی‌توان یک شیوه خاص را توصیه کرد بلکه بسته به نظر گفتار درمانگر، شیوه درمانی متفاوت است اما باید پذیرفت تمرکز بر بهبود مهارت‌های زبانی می تواند منجر به تحریک رشد دیگر مهارت ها همچون حافظه، توجه، اعتماد به نفس و تلفظ صحیح آوایی نیز شود.

نگرانی خانواده‌ها درباره مشکلات گفتاری

مشکلات گفتاری می توانند نگرانی و ناامیدی بسیاری برای خانواده ها نیز به ارمغان آورد اما باید پذیرفت حال پیشرفت علم و تکنولوژی کمک کرده است که گفتار درمانی نتایج بسیاری را به همراه آورد، بنابراین می‌توان شاهد بهبودی بسیار نیز بود.

برخی از والدین در زمان اشتباهات فرزندشان نیز بسیار آشفته می شوند. متخصصان معتقدند این نگرانی‌ها طبیعی هستند اما تفکیک مرز عارضه و یا ضعف در کسب مهارت، جزء وظایف درمانگران حوزه گفتار و زبان است بنابراین باید به منابع اطلاعاتی کارآمد مراجعه کرد.

شناخت مردم از حوزه گفتار درمانی، شدت یافته است به طوری که ممکن است با مشاهده، چالش های طبیعی در کسب مهارت کلامی نیز برخی خانواده ها چنین خدماتی را در نظر بگیرند اما باید حساسیت زیاد را نیز کنار گذاشت.

در حال حاضر با پیشرفت جامعه، نگرش های عموم مردم نیز تغییر کرده است به طوری که افراد تمایل عجیبی به داشتن امکانات مختلف دارند و گاهی اوقات نیز زودتر از موعد نگران می‌شوند. باید پذیرفت کودکان در حال حاضر آسیب پذیر هستند و سبک زندگی عامل جدی برای مشکلات زبانی است.

بنابراین نمی‌توان تنها عوامل و شواهد را مدنظر قرار داد، بلکه می بایست مراوده های تاثیرگذاری با فرزند خویش داشت تا مسیر آموزش به درستی پیش رود. مشاهده برنامه‌های تلویزیونی، رادیویی و کامپیوتری نمی توانند جایگزین این شیوه کارآمد باشند. حتی خشم و پرخاشگری را نیز ممکن است به ارمغان آورد.

حضور در محیط های دو زبانه می تواند عامل مشکلات گفتاری باشد یا خیر؟

حال بسیاری از خانواده ها ترجیح می دهند، فرزندشان علاوه بر زبان مادری با یک فرهنگ و زبان دیگر نیز آشنا باشد.

چنین نگرشی نمی‌تواند محدودیتهای جدی را برای کسب مهارت به وجود آورد. امروزه حتی کودکان خردسال زمان زیادی را نیز در اینترنت سپری می‌کنند که می‌تواند به منزله یادگیری گیج کننده نیز مطرح باشد. 

علیرغم پیشرفت تکنولوژی استفاده از اینترنت برای کودکان نوپا اگرچه قانونی و قابل درک و اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود اما والدین مسئولیت پذیر می بایست با هوشمندی اجازه ندهند چنین تکنولوژی منجر به تبعات جدی برای فرزندشان شود.

حتی در انتخاب برنامه کودک نیز می بایست حساسیت جدی داشت و یک فیلتر کارآمد مد نظر قرار داد. در گروهی از خانواده ها ممکن است والدین از چند ملیت مختلف باشند و یا پرستار کودک خارجی باشد. نتایجی که برای یادگیری مهارت کلامی وجود دارند، متفاوت است بنابراین چنین عملکردی زمانی می تواند یک عامل خطر محسوب شود که فرد جسته و گریخته از دیگر زبان، واژگان را بیاموزد که شخص را تحت تاثیر قرار می دهد.

نگرش درست نسبت به خدمات گفتار درمانی

خانواده‌ها تاثیر بسیاری در روند کسب مهارت زبان آموزی فرزندشان دارند. در گذشته استفاده از خدمات گفتار درمانی به عنوان یک تابو اجتماعی محسوب می‌شد و می‌توانست منجر به تضعیف روحیه نیز شود اما حال چنین نگرشی منسوخ شده است.

درمان زودهنگام اختلالات می تواند تاثیرات مثبتی بر گسترش ارتباطات، حافظه و یادگیری نیز داشته باشد بنابراین نباید به بهانه های واهی استفاده از این خدمات را به تاخیر انداخت.

همچنین باید بدانید ابزارهای کاربردی در گفتار درمانی نه تنها مضر نیستند بلکه شیوه کسب مهارت نیز مبتنی بر تمرین هدفمند است تا با بازی های سرگرم کننده بتوان شاهد همراهی و حضور پررنگ کودک نیز بود.

این تصور که گفتار درمانی مرتبط با مشکلات دوران کودکی است را نیز می بایست کنارگذاشت. حال افراد بزرگسال بسیاری به دلایل مختلف مانند سکته، ضربه مغزی و …. دچار مشکلات کلامی شده‌اند که می‌توان با مراجعه به گفتار درمانگر به مسیر سلامت بازگردند.

در چه سنی می بایست کودک را نزد گفتاردرمانگر برد؟

یکی از سوالات تکراری خانواده‌ها بهترین سن برای مراجعه به گفتار درمانگر است اما نیاز است چنین واقعیتی را پذیرفت که کسب مهارت های کلامی در تمامی افراد یکسان نیست، برخی از کودکان نسبت به سایر هم سن و سالان سریعتر صحبت می‌کنند و گروهی نیز درگیر چالش های غیرکلامی هستند بنابراین نباید با آشفتگی، بهداشت روان خود و خانواده را تحت تأثیر قرار داد.

عوامل بسیاری می‌توانند منجر به تاخیر کلامی شوند، اگر کودک احساس کند با دیگران متفاوت است می‌تواند زمینه خجالت و ناامیدی را نیز فراهم کند. اگرچه مداخله زودهنگام تاثیر درمانی آن چندین برابر افزایش می‌دهد اما نیاز نیست در نخستین ماه های تولد برای خدمات گفتار درمانی اصرار ورزید.

مشاوره با درمانگران می‌تواند کمک کند وجود عارضه‌های جدی را تشخیص داد. معمولاً کودکان در دو سالگی خزانه واژگانی ۱۰۰ تا ۲۰۰ کلمه ای، دارند و عبارات را به طور سختی تلفظ می کنند. اگر فرزندتان کمتر از ۵۰ واژه را بیان می کند، ممکن است زنگ خطر های هشدار دهنده به صدا درآید.

کودک در سن ۴ سالگی معمولاً یک مراوده کلامی موثری را پیش می‌برد که ممکن است، تحسین دیگران را نیز برانگیزد. البته تفاوت عملکردی تمامی افراد را نیز می بایست اشاره کرد که شاید فرزندتان چنین مهارتی نداشته باشد، مشاوره با گفتار درمانگر می تواند مفید باشد. معمولاً اغلب مشکلات کلامی را در ۵ سالگی تشخیص میدهند. تاخیر در شناسایی اختلالات می تواند وضعیت را بغرنج کند.

از مرحله تشخیص تا درمان اختلالات گفتاری چه اقداماتی صورت می گیرد؟

متخصصین گفتار درمانی کمک می کنند با شناسایی دقیق اختلالات کلامی و زبانی، استفاده از خدمات درمانی کارآمد ممکن شود. معمولاً آسیب شناسان گفتار و زبان با دیگر پزشکان متخصص نیز برای تشخیص دقیق همکاری‌هایی را خواهند شد. در ادامه به چند مرحله تاثیرگذار در این روند اشاره شده است:

جمع آوری اطلاعات

برای جمع‌آوری اطلاعات معمولاً سوالاتی از طریق پرسشنامه هایی مطرح می‌شود تا خانواده ها و دیگر اعضای نزدیک مانند معلمان، مربیان و یا پرستاران نیز داده های تجربی مرتبط با گذشته بیمار، سابقه بالینی و یا خانوادگی را مطرح کنند و اطلاعات دقیق تری از عارضه داشت تا برای درمان نیز مسیر هموارتری شاهد بود.

آزمایش و مشاهده عینی

در جلسات مشاوره ای معمولاً برای اطمینان از تشخیص ممکن است معاینه های فیزیکی و یا انجام آزمایش‌هایی را ضروری بدانند که کمک می کند تا درجه اختلال نیز شناسایی شود. در گروهی مکالمه حضوری با کودک دریافت اطلاعات را ممکن می‌کند اما در مواردی نیاز است جلساتی با دیگر متخصصان مانند روانشناسان، متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص اعصاب و روان کودک و حتی فیزیوتراپ داشت.

انتخاب شیوه های درمانی

گفتار درمانگر برای اینکه بهترین شیوه درمانی را پیشنهاد دهد نیاز دارد که اطلاعات جمع آوری شده را رصد کند و یک برنامه درمانی مبتنی بر همکاری بیمار و خانواده تدوین کند. مطمئناً تعداد جلسات بسته به نوع و درجه اختلال متفاوت هستند و نباید انتظار بهبودی یک شبه را داشت.

ترخیص

پایان استفاده از خدمات درمانی، آرزوی بسیاری از خانواده‌ها است اما گفتار درمانگر معمولا برای اتخاذ چنین تصمیمی، بیمار را مجددا تحت آزمایش قرار می‌دهد تا از بهبود احتمالی وضعیت مطمئن شود.

بیاد داشته باشید شرایط مختلفی می‌تواند تاثیرگذار باشد و نمی‌توان زمان دقیقی را برای تمامی افراد انتظار داشت.

آیا می بایست به کودک توضیح داد چرا به گفتار درمانگر مراجعه می‌کند؟

زمانی که تشخیص اختلال ممکن می‌شود استفاده از خدمات درمانی میتواند امیدواری شایانی را به والدین و اعضای خانواده ببخشد اما بعد از شروع روند توانبخشی، برخی از والدین شک دارند که درباره چنین تعارضاتی اطلاعات را به کودک در میان بگذارند و یا خیر.

معمولا خانواده ها، از برخورد کودک، نگران هستند به طوری که انتظار مخالفت، اضطراب و یا پرخاش را نیز دارند اما باید دانست که چنین ترسی زائده ذهن است. معمولاً درمانگران توصیه می کنند کودکان در هر سنی می باید در تصمیم‌گیری‌های مرتبط به خود شریک باشند.

البته این عبارت به مفهوم این نیست که کودک تصمیم بگیرد چه کاری را انجام دهد یا خیر. بلکه با دادن اطلاعات دقیق می‌توان انتظار همراهی و پشتیبانی کودک را نیز داشت.

برای شروع چنین جملاتی را بکار ببرید: مامان و بابا متوجه شده اند که بعضی اوقات، بعضی کلمات کوچک را به سختی می گویی، ما یک دکتر کلمه پیدا کرده ایم که می تواند به تو کمک کند آسوده و راحت حرف بزنی.

علائم اختلال گفتار و نیاز به گفتار درمانی در کودکان

کودک شما ممکن است به دلایل مختلفی به گفتار درمانی احتیاج داشته باشد، از جمله:

۱. کودک شما نیاز به گفتار درمانی دارد چون :

• دیگران سخت متوجه میشوند که فرزند شما چه می گوید.
• فرزند شما در سخن گفتن و یا ترجمه افکار خود،با کلمات، مبارزه می کند.
• صحبت کودک با لکنت، تکرار، طولانی شدن و بلوک ها مختل می شود.
• فرزند شما بر روی مهارت های اجتماعی، مانند دوست داشتن، برقراری ارتباط مستقیم، یادگیری مهارت های بازی و مشارکت با دیگران دچار نقصان است .

۲. کودک شما ممکن است تلفظ کامل داشته باشد و همچنین ممکن است در خواندن نیز بسیار سریع باشد ، اما آنها هنوز هم می توانند به گفتار درمانی نیاز داشته باشند تا مهارت های زبان عملگرایانه خود و یا فرایند استفاده از زبان را به درستی در سناریوهای اجتماعی برای گفتگو، یافتن دوستان جدید و یا درخواست های ساده بیاموزند .

۳. کودک، ممکن است به علت ناتوانی یا شرایط پزشکی، مانند؛ اوتیسم یا اختلال شنوایی نیز به گفتار درمانی نیاز داشته باشد؛ زیرا این بیماری توانایی برقراری ارتباط را تحت تاثیر قرار می دهد. در موارد فوق، با آسیب شناس گفتار زبان (SLP) ،مشورت کنید. SLP، اغلب خدمات این کودکان را در سن نوجوانی آغاز می کند، و طی سال های مدرسه ادامه می یابد حتی اگر فرزند شما در یک سرویس گفتار درمانی ،ثبت نام شود، ممکن است نیاز باشد که تمرینات گفتاری در خانه را برای حمایت از درمان انجام دهید.

چه زمانی مراجعه به یک گفتار درمانگر الزامی است

• کم شنوایی یا ناشنوایی
• اشکال در تلفظ اصوات گفتاری
• اختلال در بلع
• تاخیر در شروع گفتار در کودکان
• در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری
• عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک
• اشکال در درک کلام

سخن آخر

برای اینکه بتوان گفت کودکان نیاز به گفتار درمانی دارند می بایست اطلاعات دقیقی از این گروه چالش‌ها داشت اما در حالت کلی باید پذیرفت، قدرت کلام میتواند مراودات شخص را پیش ببرد تا چالش در این زمینه نداشت و بهداشت روان نیز تحت تاثیر نباشد. این قبیل اختلالات، کیفیت زندگی اجتماعی را نیز کاهش می‌دهند و بیماران علاقه‌ای به حضور در جمع های خودمانی نیز نخواهند داشت اما استفاده از خدمات گفتار درمانی در بازه طلایی می‌تواند کمک کند چنین توانمندی بار دگر دست یابد.

حتما بخوانید: درصورتی کودک شما هر یک از علائم بالا را داشت، علاوه بر مراجعه به گفتار درمانگر میتوانید تکنیک های گفتار درمانی را در منزل نیز انجام دهید. برای آشنایی با روش های گفتار درمانی در منزل مقاله ی روش های گفتار درمانی کودکان در منزل را مطالعه کنید.