گفتار درمانی کودک ۵ ساله

اگر به دنبال لیست متخصصین و کلینیک های گفتار درمانی هستید به این صفحه مراجعه کنید.

گفتار درمانی و انواع آن مبحثی بسیار گسترده و متنوع است، بنابراین برای دریافت اطلاعات تکمیلی میتوانید به صفحه ی "مقالات گفتار درمانی" مراجعه و از بین تمام مقالات تدوین شده در وبسایت رادیو کودک موضوع موزدنظر خود را انتخاب کرده و مطالعه نمایید. در غیر این صورت در همین صفحه به خواندن مطلب موردنظرتان ادامه دهید.

تفاوت زبان و گفتار

برای صحبت در ارتباط با گفتار درمانی کودک ۵ ساله باید دو تعریف را در نظر داشته باشیم.

زبان چیست؟ زمانی که ما صحبت می‌کنیم قسمتی از پروسه صحبت کردن در مغز ما رخ می‌دهد. (مثل گزینش کلمات، جمله بندی و غیره) که این فرایند انتزاعی، زبان می‌باشد. زبان سیستم کلی برقراری ارتباط برای گرفتن یا دادن اطلاعات به بهترین شکل ممکن است به بیان ساده‌تر تفهیم و فهمیده شدن از طریق برقراری ارتباط است.

گفتار چیست؟ بخشی که بدست ریه، تارهای صوتی حنجره، لب هاو عضله زبان باعث تولید آوا و جملات می‌شود گفتار می‌نامند.

کودکان در زبان یا در گفتار تاخیر دارند؟

بچه‌ها، زبان را با سرعت‌های گوناگونی یاد می‌گیرند، اما رشد زبانی بیشتر آنها از یک جدول زمانی کلی تبعیت می‌کند. ممکن است هیچ مشکلی در کار نباشد، اما اگر فرزندتان در زمینه‌ای تأخیر دارد، تشخیص و درمان زودهنگام مشکل برای رشد زبان و سایر مهارت‌های شناختی در درازمدت بسیار مهم است.

• کودکانی که تاخیر در زبان دارند می توانند کلمات را به درستی بیان کنند اما نمی توانند بیشتر از دو کلمه را در کنار هم قرار دهند.
• کودکانی که تاخیر در گفتار دارند از کلمات و اصطلاحات برای بیان احساساتشان استفاده می کنند اما درک آن ها دشوار است.

اگر یکی از موارد زیر را در کودک مشاهده کردید:

• در بیان بیشتر حروف بی‌صدا به صورت جداگانه تسلط پیدا نکرده است.
• مفهوم «همان» و «متفاوت» را نمی‌فهمد.
• از ضمایر من و شما به درستی استفاده نمی‌کند.

اگر به نظر نمی‌رسد که کودکتان تا چند هفته پس از محدوده‌زمانی نرمال به نقاط عطف ارتباطی برسد، لازم است در مورد آن از پزشکش سؤال کنید. به عنوان یک اصل کلی هم به غریزه و حس درونی خود اعتماد کنید. اگر چیزی به نظرتان غیرعادی می‌رسد، در مورد آن پرس‌وجو کنید، چون در هر صورت، شما فرزند خود بهتر از هر کسی می‌شناسید.

همچنین به یاد داشته باشید که اگر فرزند شما زودتر از موعد تولدش به دنیا آمده، ممکن است چند هفته یا چند ماه از جدول زمانی نرمال عقب‌تر باشد. کودکان زودرس معمولاً در حدود دو سالگی از نظر نقاط عطف به بچه‌های دیگر می‌رسند.

مراحل توسعه زبان و گفتار در کودکان یکسان است اما سنی که کودک در آن توسعه زبان و گفتار خود را شروع می کند متفاوت است.

گفتار درمانی کودکان

گفتار درمانی یک سرویس مداخله ای است که بر بهبود گفتار و توانایی های کودک در درک و بیان زبان از جمله زبان غیر کلامی تمرکز دارد. گفتار درمانگرها یا آسیب شناسان گفتار و زبان (SLP) متخصصانی هستند که این خدمات را ارائه می دهند.

گفتاردرمانی شامل دو مؤلفه است:

• هماهنگی دهان برای تولید صداها به منظور ایجاد کلمات و جملات (برای پرداختن به بیان ، تسلط و تنظیم میزان صدا)
• درک و بیان زبان (برای پرداختن به استفاده از زبان از طریق فرم های نوشتاری ، تصویری ، بدن و علائم و استفاده از زبان از طریق سیستم های ارتباطی جایگزین مانند رسانه های اجتماعی ، رایانه ها و آی پد ها)

علاوه بر این ، نقش SLP در درمان اختلالات بلع گسترش یافته است و شامل تمام جنبه های تغذیه می شود.

آیا کودک من به گفتار درمانی نیاز دارد؟

بعضی از کودکان ممکن است تلفظ عالی داشته باشند و حتی ممکن است خوانندگان زودهنگامی باشند، اما ممکن است برای بهبود زبان "عملگرا" یا روند استفاده از زبان کلامی و بدن به طور مناسب در موقعیت های اجتماعی برای اهداف روزمره مانند انجام درخواست، مکالمه، نیاز به گفتار درمانی و دوستی کردن داشته باشند.

دلیل دیگری است که ممکن است کودکان به گفتار درمانی نیاز داشته باشند، شامل شرایط پزشکی مانند آسیب مغزی یا عفونت است که بر توانایی آنها در برقراری ارتباط و ناتوانی قابل شناسایی مانند سندرم داون تأثیر گذاشته است.

خدمات اغلب از سنین جوانی شروع می شود و با ورود کودکان به مدرسه و شروع به برقراری ارتباط با زبان نوشتاری ادامه می یابد.

چگونه تأخیرهای گفتاری یا زبانی تشخیص داده می شوند؟

اگر شما یا پزشک فکر می کنید که فرزند شما ممکن است مشکلی داشته باشد ، ارزیابی اولیه از طریق یک آسیب شناس گفتار زبان مهم است. شما می توانید یک آسیب شناس گفتار زبان را به تنهایی پیدا کنید ، یا از ارائه دهنده خدمات درمانی خود بخواهید که شما را به یک نفر ارجاع دهد.

آسیب شناس گفتار زبان ، مهارت های گفتاری و زبانی فرزند شما را در چارچوب توسعه کامل ارزیابی خواهد کرد. آسیب شناس تست های استاندارد را انجام داده و به دنبال نقاط عطف در گفتار و توسعه زبان می باشد.

ارزیابی های دیگر که آسیب شناس گفتار زبان بر روی کودک شما انجام می دهد:

وقتی تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت می‌شود.

وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می‌کشد.

وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می‌شود.

وقتی متوجه می‌شوید کشش بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است.

وقتی کودک سعی می‌کند از موقعیت‌هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند.

وقتی کودک کلمه‌ای را از ترس لکنت زبان عوض می‌کند.

وقتی مشکلات زبانی دیگری نیز همراه با لکنت مشاهده نمایید.

البته بعضی از کودکان ممکن است تلفظ عالی داشته باشند و حتی ممکن است خوانندگان زودهنگامی باشند، اما ممکن است برای بهبود زبان "عملگرا" یا روند استفاده از زبان کلامی و بدن به طور مناسب در موقعیت‌های اجتماعی برای اهداف روزمره مانند انجام درخواست، مکالمه، نیاز به گفتار درمانی و دوستی کردن داشته باشند.

دلیل دیگری است که ممکن است کودکان به گفتار درمانی نیاز داشته باشند، شامل شرایط پزشکی مانند آسیب مغزی یا عفونت است که بر توانایی آنها در برقراری ارتباط و ناتوانی قابل شناسایی مانند سندرم داون تأثیر گذاشته است.

خدمات اغلب از سنین جوانی شروع می‌شود و با ورود کودکان به مدرسه و شروع به برقراری ارتباط با زبان نوشتاری ادامه می‌یابد.

از چه طریق می توانم با آسیب شناس زبان ارتباط داشته باشم؟ برای ارتباط با یک آسیب شناس زبانی به موسسه نورولند مراجعه نمائید.

گفتار درمانی چگونه کمک می کند؟ گفتاردرمانگر برای بهبود مهارت های گفتاری و زبانی با فرزند شما همکاری خواهد کرد و به شما نشان می دهد که برای کمک به فرزندتان در خانه چه باید بکنید.

چگونه تأخیرهای گفتاری یا زبانی تشخیص داده می‌شوند؟

پس از انجام یک ارزیابی دقیق پزشکی، پزشک کودک شما را به یک آسیب شناس گفتار و زبان ارجاع می‌دهد. آسیب شناس گفتار و زبان ارزیابی کاملی از زبان درکی و بیانی کودک انجام می‌دهد تا تشخیص دهد که آیا فرزند شما تأخیر زبان دارد یا خیر. در ارزیابی انجام شده، متخصص گفتار درمانی به اشکال مختلف ارتباط کلامی و غیر کلامی توجه می‌کند و از اقدامات استاندارد و غیررسمی استفاده می‌کند. پس از اتمام ارزیابی گفتار و زبان، آسیب شناس زبان ممکن است ارزیابی‌های تکمیلی دیگر را توصیه کند.

به عنوان مثال، یک معاینه شنوایی می‌تواند به آنها کمک کند تا تشخیص دهند کودک شما دچار نقص شنوایی است یا خیر.

شما می‌توانید یک آسیب شناس گفتار زبان را به تنهایی پیدا کنید، یا از ارائه دهنده خدمات درمانی خود بخواهید که شما را به یک نفر ارجاع دهد.

ارزیابی‌های دیگر که آسیب شناس گفتار زبان بر روی کودک شما انجام می‌دهد:

• آنچه کودک شما می‌فهمد (زبان دریافت مفهوم)
• آنچه کودک شما می‌تواند بگوید (زبان بیان مفهوم)
• تلاش فرزند شما برای برقراری ارتباط با روش‌های دیگر مانند اشاره، لرزش سر، حرکات و غیره است.
• توسعه صدا و اصوات در کودک و همچنین وضوح گفتار در او.
• حرکت و وضعیت لب و زبان در موقع بیان حروف

براساس نتایج آزمون، آسیب شناس گفتار زبان ممکن است گفتاردرمانی را برای فرزند شما توصیه کند.

برای کودک خود شعر بخوانید

آواز خواندن با فرزند شما یکی دیگر از راه‌های عالی برای ارتقاء مهارت‌های خوب زبان است زیرا موسیقی در واقع بخش‌های مختلف مغز را نسبت به صحبت کردن با کودک شما فعال می‌کند. بد نیست بدانید که در نیمه سمت راست مغز افراد، مراکز مرتبط با موسیقی قرار دارد و در قسمت سمت چپ، مراکز زبان هستند. کودک با آواز خوانی هر دو قسمت چپ و راست مغز خود را درگیر می‌کند، بی جهت نیست که گفتار درمانگرها نیز این روش مؤثر با نتایج خیره کننده را همواره توصیه می‌کنند.

این روش برای گفتار درمانی کودک ۵ ساله، می‌تواند شامل آموزش واژگان و جملات از طریق شعر خوانی باشد. کودکان علاقه‌ای بیشتری به شعر و کلمات ریتمیک دارند. همچنین بخاطر سپاری شعر راحت‌تر است. از شعرها و اهنگهای ساده استفاده کنید. در هنگام خواندن شعرها، قافیه شعرها را تکرار کنید. یکی دیگر از دلایلی که کودکان به شعر علاقه دارند حرکات و حس خوبی است که هنگام شعر خواندن پیدا می‌کنند. در هنگام خواندن شعر او را آزاد بگذارید و اجازه بدهید بالا و پایین بپرد.

برای شروع نیاز نیست که حتماً خواننده‌ای توانمند با صدایی قوی باشید، همین که شروع به آواز خواندن می‌کنید و به تقلید لحن خواننده‌ها می‌پردازید کودک نیز هیجان زده شده و با شما همکاری می‌کند.

از فعالیت‌های روزمره سرسری رد نشوید، حمام کردن، پیاده روی و یا در زمان تمیز کردن میز برای شام می‌توان آواز خواند و فضایی شاد را برای کودک رقم زد.

تاثیری که ارتباطات کلامی بر ارتقا توانمندی‌های کودکان دارد بر کسی پوشیده نیست. در حقیقت آواز خوانی و پخش موسیقی زمانی تأثیر گذار است که کودک نیز همگام با شما ایفای نقش کند در غیر این صورت می‌تواند همچون فعالیت ساده‌ای مانند تماشای تلویزیون تأثیر اندکی داشته باشد.

گفتار درمانگرها نیز معمولاً در جلسات مشاوره‌ای این نکته را به والدین گوشزد می‌کنند که فضایی فراهم کنند که کودک بتواند در جوار خانواده و دوستان مهارت‌های گفتاری را بیاموزد و تکرار کند

قصه و داستان های کودکانه

گفتار درمانی کودک ۵ ساله از طریق قصه و داستان تأثیر بسزایی در کودک می‌گذارد چراکه کودکان در این سن علاقه زیادی به داستان و قصه دارند. این داستان را می‌توانید از طریق عروسک‌هایش تعریف کنید یا از روی کتاب داستان بخوانید. سعی کنید کتاب‌هایی با تصاویر رنگی و جذاب برای فرزندتان انتخاب کنید.

نیاز نیست حتماً متن کتاب را بخوانید. شما می‌توانید براساس تصویرهای کتاب، قصه را تعریف کنید. از جملات ساده ۴ تا ۵ کلمه‌ای استفاده کنید. همچنین از طریق حروفی مثل ” که ” ” تا” “و” می‌توانید جملات مرکب نیز بسیارید. هر از گاهی می‌توانید جمله‌ها را ناقص بگویید تا کودک انها را حدس بزند یا آنها را کامل کند.

برای گوش دادن به قصه های صوتی پیشنهاد می کنیم به قسمت قصه و داستان صوتی وب سایت رادیو کودک رفته و با کودک خود از شنیدن این قصه ها لذت ببرید.

مهارت های گفتاری کودک ۵ ساله

شما به عنوان خانواده کودک، مکمل گفتار درمانی برای کودک هستند. هرچه بیشتر با او صحبت کنید ، واژگان او بزرگتر خواهد بود ، بنابراین سعی کنید افکار او را گسترش دهید. اگر او بگوید ، "پیراهن مامان" ، پاسخ دهید ، "بله ، این پیراهن مادر است.

در سن پنج سالگی کودک باید مهارت های زیر را به دست آورده باشد:

• با وضوح کامل صحبت می‌کند.
• داستان‌های ساده با استفاده از جملات کامل می‌گوید.
• در جملات آن‌ها حروف ربط و استفاده درست از افعال متناسب با زمان به چشم می‌خورد.
• نام و آدرسش را می‌داند.
• استفاده صحیح از قواعد زبان.
• از کنجکاوی بالایی برخوردارند و با مطرح کردن سوالاتی، قصد کسب آگاهی بیشتر دارند.
• علاقه وافر به حرف زدن سبب شده که از هر فرصتی برای بیان افکار خویش بهره جویند.
• از ارتباط بین مطالب مختلف مطلع هستند و آن‌ها را به صورت جملات کوتاه بیان می‌کنند.
• دقت در پرسیدن سؤال و افزایش آگاهی.

 در ادامه مطلب درباره گفتار درمانی کودک پنج سال و مهارت های گفتاری او صحبت خواهیم کرد.

 مهارت های زبان دریافتی

 در ۵ سالگی، کودک صحبت‌های دیگران را متوجه خواهد شد و می‌تواند دستورات سه مرحله‌ای را به خوبی دنبال کند، از قبیل:" لطفاً" کفش‌هایت را دراتاقت بگذار، لباست را آویزان کن و دست‌هایت را بشوی."

مهارت های زبان اظهاری

 منظور از مهارت‌های زبان اظهاری، توانایی کودک در استفاده از کلمات و جملات، صحبت کردن و برقراری ارتباط است. غالباً این گونه جملات درقالب جملات شش کلمه‌ای یا بیشتر ازآن ادا می‌شود. کودک ۵ ساله این مهارت را به دست آورده و از حروف ربط در جملات خود به منظور توصیف مسائل مختلف استفاده می‌کند. کودک در این سن می‌تواند قسمتهای مختلف اشیا را با توجه به کاربرد آنها درک کرده و توضیح دهد. اگر کودک در این مهارت‌ها و گفتار خود با مشکل مواجه باشد، پدر و مادر باید نسبت به درمان آن اقدام کنند. با انجام تمرین‌های زیر در خانه تا حدود زیادی می‌توان مشکلات گفتاری کودکان را درمان کرد.

۱. کودک را به حرف زدن تشویق کنید.

 کودک را برای بیان افکار و احساسات و خواسته هایی که دارد، تشویق کنید و از او سوالات صریح بپرسید تا برای پاسخ به آنها ترغیب شود. مثلاً از کودک بپرسید امروز در خانه چه کارهایی انجام دادی؟

۲. کودک را به حفظ کردن شعر، داستان و سرود تشویق کنید.

 پدر و مادر با تشویق کودک به حفظ شعر، داستان، سرود و آیه علاوه بر آن که باعث افزایش دایره لغات کودک می‌شوند، حافظه ای او را نیز تقویت خواهند کرد. پدر و مادر می‌توانند با زبانی کودکانه با فرزند خود صحبت کنند. این روش تاثیر بهتری در روند درمانی کودک خواهد گذاشت.

۳. الگوی کلامی مناسب

 چنانچه کودک در تلفظ برخی کلمات مشکل داشته باشد نباید نگران شوید. زیرا با افزایش سن این مشکلات برطرف خواهد شد. اما اگر در سنین بالاتر باز هم مشکلات گفتاری وجود داشته باشد، باید پدر و مادر به آرامی، تلفظ صحیح کلمات را برای کودک خود تکرار کنند. به این صورت کودک تلفظ صحیح کلمات را یاد خواهد گرفت و آنها را با تکرار به خاطر خواهد سپرد.

۴. محیط زندگی مناسب

 محیط زندگی کودک باید بدون استرس و نگرانی باشد. زیرا وجود اضطراب در روند رشد گفتاری کودک تاثیر منفی خواهد گذاشت. همچنین کودک باید بتواند در محیط زندگی به راحتی ورزش و بازی کرده و در موقع نیاز استراحت کند. رژیم غذایی سالم  نیز برای کودک بسیار موثر بوده و روی رشد گفتاری او تاثیر می گذارد.

 چنانچه با رعایت تمام نکات فوق باز هم کودک در طول بیش از دو ماه دچار مشکلات گفتاری باشد، باید برای درمان او به گفتار درمانگر مراجعه کنید.

تاثیر خانواده ها بر گفتار درمانی کودکان

اگر مطالب قبلی ما در ارتباط با درمان کودکان را دنبال کرده باشید متوجه خواهید شد که همواره ما تاکید بر تأثیر خانواده‌ها بر گفتار درمانی داشته‌ایم. در این قسمت به برخی دستور العمل های مناسب برای خانواده‌های عزیز می‌پردازیم.

• زمان زیادی برای ارتباط با کودکان خود در نظر داشته باشید.
• با کودک ارتباطی دوستانه و صمیمانه برقرار کنید.
• کتاب خوانی و قصه گویی با کودکان را فراموش نکنید.
• شمرده و آرام صحبت کردن را الگوی خود قرار دهید.
• درباره وقایع روزانه با هم صحبت کنید.
• از پاسخ گوئی طفره نروید.
• از تحقیر و پافشاری برای انجام درست کارها توسط کودکان پرهیز کنید.
• برخورد صحیح با کودک را به اطرافیان آموزش دهید