غذای کودک: شش ماهگی تا دو سالگی

بهترین غذا برای نوزادان در وهله ی اول شیر مادر است، و کودک باید حداقل تا ۲۱ ماهگی از شیر مادر درکنار غذاهای دیگر تغذیه کند. البته اگر  مادر شیر داشته باشد و کودک همچنان به خوردن شیر مادر علاقمند باشد میتوان این زمان را طولانی تر کرد. تا ۶ ماهگی کودک تنها به شیر مادر برای تغذیه احتیاج دارد، بنابراین تا این زمان تغذیه ی مادر بسیار مهم است و باید حتما پروتئین، ویتامین، آهن و سایر مواد مغذی را در رژیم خود بگنجاند.
در حدود ۶ ماهگی می توان آب میوه ها را در فنجان های ته پهن و صاف، جرعه جرعه به کودک نوشانید. نوشیدن به کمک فنجان از فساد زودرس دندان ها در شیرخواران پیشگیری می کند. وقتی کودک همیشه از شیشه می نوشد، غذاهای غنی از کربوهیدرات ها دندان ها را شست و شو می دهند و محیط رشد  مطلوبی برای باکتری ها فراهم می سازند. باکتری ها روی دندان اسید تولید می کنند که مینای دندان را حل می کند.
کودکان شیرخوار هرگز نباید با شیشه ی شیر در بستر بخوابند یا در صندلی با بطری شیر رو به بالا بنشینند. وقتی به بچه ها اجازه ی این کار داده میشود، مایعات وشیر در اطراف دندان ها جمع می شوند و خطر فساد دندان‌ها را افزایش می دهند. هنگام تغذیه و شیردهی باید بر کودکان نظارت  کرد. فقط بالا گرفتن شیشه ی شیر برای مراقبت کافی نیست.
برخی کودکان به شیشه ی شیر هنگام خواب عادت کرده اند و ترک این عادت برای آن ها مشکل است. مراقبانی که مصمم هستند این عادت را در کودک از میان ببرند، یا باید چندین شب گریه ی کودک را تحمل کنند یا  به آهستگی او را به کمک پستانک یا گول زنک یا به کمک آب تا یک هفته یا بیشتر نگه دارند تا این مشکل از بین برود.
از شش یا هفت ماهگی به بعد میتوان شروع به دادن غذاهای کمکی به کودک کرد. ابتدا از مایعات و آب میوه ی طبیعی شروع کنید. آب سیب میتواند گزینه ی مناسبی برای شروع باشد. بعد از آن از غذاهای کمکی با پایه ی غلات استفاده کنید. برنج از غلاتی است که کمترین امکان آلرژی را دارد بنابراین برای شروع غذای کمکی کودک گزینه ی مناسبی است. فرنی و حریره ی بادام از غذاهای مرسوم برای غذای کمکی کودک هستند. 
اولین غذاهای جامد باید غلات غنی شده از آهن باشند. یک روش خوب این است که غذاها را پس از اینکه کودک مقداری شیر مادر یا شیرخشک خورد و اشتهایش کمتر شد، به او بدهند. این روش به برقراری زود هنگام تغذیه با قاشق هم کمک می کند. کمک غذای برنجی (مثل فرنی) بهترین غذا برای شروع است. زیرا کمتر احتمال دارد حساسیت غذایی ایجاد کند.
غذاهای مناسب برای کودکان می‌تواند یک غذای ساده باشد. هر نوع غذای ساده را باید با قاشق چایخوری آغاز کنید، مانند برنج پخته (کته ی نرم) و میزان آن را کم کم افزایش دهید. وقتی غذای جدید به مدت یک هفته به کودک داده شد، بدون اینکه تاثیر بدی داشته باشد، می توان غذای دیگری به غذای کودک افزود.

فرنی:
آرد برنج: یک قاشق مرباخوری سرصاف
شکر: نصف قاشق مرباخوری
شیر(ترجیحا شیر مادر؛ درصورت استفاده از شیر پاستوریزه حتما قبلا جوشانده شود): ۵ قاشق مرباخوری
اول آرد برنج را با کمی آب و مقدار شکر گفته شده در بالا بپزیدو بعد شیر را اضافه کرده روی حرارت هم بزنید تا کمی غلیظ شود.

حریره ی بادام:
طرز تهیه ی حریره ی بادام دقیقا مانند فرنی است که در بالا توضیح داده شد، فقط همزمان با شیر یک قاشق مربا خوری بادام پوست گرفته شده و رنده شده به آن اضافه کنید. برای پوست گرفتن بادام به مدت بیست دقیقه آن را در آب دغ قرار دهید و سپس پوست بگیرید.
میتوانید از خود برنج هم استفاده کنید، کمی برنج پخته را با کمی شیر یا آب در مخلوط کن بریزید و پس از نرم شدن به کودک بدهید.

در روزهای اول از مقدار بسیار کم غذای کمکی برای کودک استفاده کنید، مثلا نصف قاشق چای خوری و هرروز این مقدار را کمی بیشتر کنید تا به دو قاشق سوپ خوری برسد.
در ادامه روند تغذیه کودک با غذاهای کمکی از پوره میوه و سبزیجات استفاده کنید. بهتر است سبزی ها را پیش از میوه ها داد. اگر میوه ها اول داده شوند، کودک مزه ی شیرین را ترجیح خواهد داد و ممکن است در برابرخوردن سبزی ها مقاومت نشان دهد. به طور کلی، هر پله ی تغذیه را روی پله قبلی بسازید و مطمئن شوید که در هر مرحله، تنها یک نوع ماده ی غذایی به کودک می دهید.
غذاهای مناسب برای کودکان نباید حساسیت‌زا باشند. رعایت فاصله ی هفت روز میان دادن غذاهای جدید نکته ی مهمی است، زیرا ممکن است بروز نشانه های حساسیت یا عدم تحمل تا یک هفته به تأخیر افتد. این نشانه هاعبارت اند از: اسهال، استفراغ، بثورات پوستی و خس خس سینه. اگر یک یا چند مورد از این نشانه ها ظاهر شوند، باید تا چندین هفته از دادن غذای مشکوک یا مشکل ساز خودداری کنید و سپس با مقدار کمتر دوباره شروع کنید.

اگر مشکل ادامه یابد، باید با پزشک مشورت کرد. این مسئله مهم است که غذاهای مخلوط را تا وقتی که هرکدام از اجزای تشکیل دهنده ی آن ها جداگانه به کودک داده نشده است، وارد غذای کودک نکنیم، زیرا اگر نشانه ی حساسیت یا عدم تحمل بروز کند، مشکل خواهد بود که غذای حساسیت زا را شناسایی کنیم. توجه داشته باشید که بسیاری از کودکان نشانه های حساسیت غذایی را نشان می دهند.
 بعضی از غذاها که بیشتربرای شیرخواران حساسیت زا هستند ، عبارت اند از: سفیده ی تخم مرغ، شکلات، مغزها، و شیرگاو . بهتر است در دوران شیرخواری از دادن این غذاها به کودک خودداری کرد. برخی غذاهای فشرده و آماده ی مصرف برای تغذیه ی کودکان شیرخوار در فروشگاه ها موجودند. هنگام خرید از این فروشگاه ها در مورد آن ها تحقیق کنید. انواع ساده ی آن ها، بیشتر از انواع مخلوط که ارزش غذایی کمتری دارند برای کودک مطلوب اند. بیشتر این نوع غذاها نمک ندارند، اما به بعضی دیگر مانند دسرهای میوه مقدار زیادی قند افزوده شده است.

پوره میوه برای غذای کمکی کودک

برای درست کردن پوره ی میوه میتوانید از میوه های مختلف مثل سیب، موز، آووکادو یا گلابی استفاده کنید. میوه هایی که بافت سفت تری دارند مانند سیب یا گلابی را ابتدا با مقدار کمی آب بجوشانید تا نرم شوند. بعد در مخلوط کن بریزید تا به صورت پوره دربیایند. ولی میوه های نرم تر مانند موز یا آووکادو را میتوانید بصورت خام در مخلوط کن بریزید و پوره کنید. هربار که غذای جدیدی به کودک میدهید به واکنش های او و واکنش های بدنش دقت کنید تا متوجه بشوید که به ماده ی غذایی جدید آلرژی دارد یا خیر. بعد از دادن هر غذای کمکی جدیدی هفت تا ده روز صبر کنید تا از نداشتن آلرژی کودک مطمئن شوید. قبل از اینکه بفهمید کودکتان غذای جدید را دوست دارد یا خیر باید حداقل ده بار آن را به کودک داده باشید. 

پوره ی سبزیجات برای غذای کمکی کودک

از سبزیجات مختلف مانند کلم بروکلی، هویج، گل کلم، سیب زمینی، کدو حلوایی و کدو سبز میتوانید برای درست کردن پوره ی سبزیجات استفاده کنید. برای درست کردن پوره ی سیب زمینی یا کدو حلوایی بعد از بخارپز کردن آنها را از آبکش رد کنید تا له بشوند. درمورد باقی سبزیجات بعد از بخارپز کردن آنها را در مخلوط کن بریزید تا له بشوند.
درصورت سفت بودن پوره کمی شیر یا آب اضافه کنید. میتوانید مقدار کمی کره (یا روغن زیتون) هم به پوره اضافه کنید.
میتوانید ترکیباتی که بنظرتان با هم مناسب هستند را نیز امتحان کنید برای مثال یک هویج و یک تکه کدوحلوایی را بخارپز یا آب پز کنید و مقدار کمی انبه و روغن زیتون یا کره به آن اضافه کنید. ترکیب سیب زمینی و هویج باهم نیز ترکیب مناسبی برای غذای کودک خواهد بود.
یک راه مناسب برای آماده داشتن غذای کودک این است که  مقدار زیادی از غذا را در یک مخلوط کن به شکل پوره درآورید و آن را در اندازه های قالب یخی فریز کنید و در کیسه های پلاستیکی بگذارید. سپس هنگام مصرف آن ها را آب  کنید، گرم کنید و به کودک بدهید.

سوپ به عنوان غذای کمکی کودک

برای درست کردن سوپ از مواد مغذی مانند برنج، گوشت بدون چربی، عدس، سیب زمینی و هویج، و انواع سبزیجات استفاده کنید. برای درست کردن اولین سوپ کودک میتوانید یک قاشق مرباخوری برنج، یک تکه کوچک گوشت بدون چربی و یک هویج متوسط را پخته و بعد داخل مخلوط کن میکس کنید.
هر سه روز یکبار میتوانید سبزی تازه ای مثل کدوحلوایی، کدو سبز؛ لوبیا سبز، نخودفرنگی و... به غذای کودک اضافه کنید.
به این نکته دقت کنید که غذای کمکی کودک نباید حاوی نمک یا سایر ادویه ها و چاشنی ها باشد.
ترکیبات پیشنهادی دیگر برای سوپ کودک:
مرغ/ برنج/ گشنیز/ هویج/ گوجه فرنگی بدون پوست
گوشت گوسفند/ لوبیاسبز/ برنج/ گشنیز/ گوجه فرنگی بدون پوست
گوشت گوساله/ کدو حلوایی/ جعفری/ سیب زمینی-گوجه فرنگی بدون پوست

توجه کافی به پاکیزگی غذاهای مناسب برای کودکان ضروری است. غذاهایی را که در منزل برای کودکان شیرخوار تهیه می شوند، باید پیش از ادویه زدن برای افراد دیگر خانواده، کنار گذاشت. اگر نمک، شکر یا ادویه از غدای شیرخوار حذف شود، او متوجه نمی شود. بهتر است به کودکان شیرخوار انواع مختلف غذاها را داد، به طوری که در پایان یک سالگی بتواند بسیاری از غذاها همچون شیر، گوشت، میوه، سبزی و حبوبات را مصرف کند.
در کوشش های اولیه برای شروع غذاهای جامد، فقط گذاشتن غذا در دهان کودک مشکل ساز است. فرد مراقب باید این کار را به آهستگی انجام دهد. در آغاز، غذاهای عادی بیشتر به عنوان مکمل تغذیه ی پستانی یا شیرخشک به کار می روند تا جانشین واقعی آن ها. کودکان وقتی گرسنه اند با علامت دادن، این وضعیت را مهارمی کنند.
ایجاد مهارت استقلال در تغذیه، یعنی اینکه کودک خودش بدون کمک دیگران غذا بخورد، نیازمند تطابق و هماهنگی است و فقط وقتی پدید می آید که اجازه دهیم او خودش تمرین و تجربه کند. در حدود ۹ تا ۱۰ ماهگی، میل کودک به کشف، تجربه و بازی با غذا همچنان می تواند تغذیه ی او را دچار بی نظمی کند. وقتی شما غذاهای جدید را چندین روز پیاپی به کودک می دهید، این کار به پذیرش آن غذا از سوی کودک کمک می کند.
مراقبان نباید در این مورد سخت بگیرند. آن ها باید این مرحله از تغذیه ی کودک را جزء مراحل تکاملی او به شمار آورند و با وعده ها و اوقات تغذیه ای نامرتب و صمیمی، خاطرات خوشی از غدا خوردن برای کودک به جا بگذارند.
برای آسان تر شدن روند تغذیه با غذاهای جامد، توجه به پیشنهاد های زیر خالی از فایده نیست:
قاشقی به کار ببرید که اندازه ی دهان کودک باشد. قاشق کوچک با دسته ی بلند مناسب است.کودک را به حالت راحت روی بغل خود قرار دهید، مانند هنگام تغذیه ی پستانی یا دادن شیرخشک، ولی کمی به حالت ایستاده، تا بلع او آسان تر شود. وقتی کودک را در این وضعیت قرار دهیم، در او حالت انتظار برای غذا پدید می آید.یک تکه ی کوچک و نرم از غذا را در نوک قاشق بگذارید و به ملایمت روی زبان او قرار دهید.احساس آرامش و برخورد ملایم را به کودک منتقل کنید، چون او برای عادت به غذای جدید نیازمند زمان است.از کودک انتظار داشته باشید فقط ۲ یا ۳ گاز به غذاهای اولیه بزند. هر مقدار بیشتر از آن، یک موفقیت جدی است.

با استفاده از مطلب: ketabak.org