کم خوابی در کودکان

کودک کم خواب

خواب موضوع مهمی است که همانند تغذیه و ورزش نقش مهمی در سلامت افراد در سنین مختلف داشته و باعث رشد مناسب رهنی و جسمی در افراد و در کودکان می شود. اگر کودک خواب منظم و کافی نداشته باشد و الگوی خوابش بی نظم بوده و در شبانه روز بر مبنای سن  و سالش به میزان کافی استراحت نکند چرخه رشد و نمو مغزی و جسمی او با اختلال رو به رو شده و مشکلات بسیاری برای او به وجود خواهد آمد.

فربد فدایی متخصص روانپزشک و عضو هیئت مدیره انجمن علمی روانپزشکان ایران در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران گفت: کودکان معمولا بیش از بزرگسالان نیاز به خواب دارند به طوری که در دوران نوزادی تقریبا ۹۰ درصد اوقات زندگی نوزاد در خواب می‌گذرد.

فدایی ادامه داد: در حدود پنج الی شش سالگی کودک روزانه به ۱۲ ساعت خواب احتیاج دارد، همچنین در دوران تحصیل نیاز کودک به خواب بین هشت الی نه ساعت در شبانه‌روز است و نوجوانان حداقل هشت ساعت خواب کامل را در شبانه‌روز باید داشته باشند.

وی گفت: چنانچه از میزان تعیین شده کاسته شود مشکلاتی را از نظر جسمی و روانی برای فرد ایجاد می‌کند.

عضو هیئت مدیره انجمن علمی روانپزشکان ایران اظهار داشت: اضطراب‌ها و افسردگی‌های دوران کودکی از مهم‌ترین دلایل بی‌خوابی کودکان است و در عین حال کودکانی که به علت بی‌توجهی پدر و مادر شب‌ها به میزان کافی استراحت نمی‌کنند، با احساس خستگی و خواب‌آلودگی و عدم تمرکز روبه‌رو می‌شوند و در آموختن درس دچار مشکل می‌شوند و حالت بی‌قراری پیدا می‌کنند.

این متخصص روانپزشک اذعان داشت: متأسفانه در سال‌های اخیر والدین همراه کودک تا پاسی از شب گذشته بیدار می‌مانند در نتیجه کودک هم به طور غیرارادی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌‌رو می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: از مهم‌تریم علل بی‌خوابی کودکان زیر دو سال دردهای انقباضی روده‌ها، مشکلات گوارشی غذا، گوش درد، انگل،‌ محیط پر سر و صدا و پرتنش، عدم مراقبت کافی همه از عوامل بی‌خوابی کودکان زیر دو سال است.

کودکان بسیاری با مشکل کم خوابی و یا بی خوابی مواجه هستند که در واقع الگوی خواب خانواده و شرایط محیطی و نیز وراثتی و عوامل متعدد دیگر می تواند در آن تاثیر گذار باشد. می توان گفت علل بی خوابی در کودکان به شرایط سنی و میزان نیاز آن ها به خواب بستگی دارد. خوردن نوشیدنی های کافئین دار، تا دیر وقت بازی کردن، خوردن شام در ساعات اخر شب، انجام تکالیف مدرسه قبل از خوابیدن و هزاران مورد دیگر می تواند از دلایل اصلی به خواب نرفتن کودکان در ساعات مقرر و به طبع ان بیدار نشدن در زمان مقرر باشد. مواردی که ذکر شد در دسته عادت های بد زندگی در بروز بی خوابی و کم خوابی در کودکان بودند اما اگر به دلایل فیزیکی و عاطفی اشاره کنیم عوالی مانند درد در هر یک از نقاط بدن از گوش گرفته تا پا و نیز در دسته موارد عاطفی اضطراب و استرس و بی قراری کودک از عوامل اصلی بی خوابی و کم خوابی در کودکان است.

محیط خواب مناسب می تواند تاثیر بسیاری زیادی در به خواب رفتن مناسب کودک و بیدار شدن به موقع او داشته باشد مثلا اگر کودک در محیطی ساکت ارام و تاریک به همراه تخت و بالش مناسب و پتویی گرم و نرم باشد مسلما خیلی بهتر از غیر از این شرایط به خواب رفته و بیدار می شود لذا والدین می بایست به محیط خواب کودک به عنوان یک مورد بسیار مهم دقت کافی داشته باشند. معمولا وقتی اسم بی خوابی یا کم خوابی به زبان اورده می شود  تمامی نگاه ها و توجه ها به سمت بزرگسالان می رود اما باید گفت بسیاری از کودکان این روزها مشکل بی خوابی و کم خوابی دارند.

کم خوابی تنها به زمان محدود نمی شود بلکه عادت هایی بد خوابی نیز در این دسته قرار دارند مثلا اگر کودک در زمان خواب بیدار شود و دیگر به خواب نرود و یا برای خوابیدن مرتب قلت زده و دیر به خواب برود و یا اینکه صبح نتواند به راحتی از خواب بیدار شود همه در زمره عادت های بد خواب و بد خوابی در کودکان مطرح می شوند. والدین باید دقت کنند که اگر سیگار می کشند باید ان را طوری تنظیم کنند که در محیط خانه نباشد به خصوص دود مواد دخانیاتی در ساعات شب می تواند موجب بروز بی خوابی در کودکان شود.کودک کم خواب

در هر صورت تا جایی که امکان دارد با رعایت موارد گفته شده از دارو درمانی برای کاهش و یا بهبود اختلالات خواب در کودکان پرهیز نموده و از راهکارهای گفته شده استفاده نمایید که به طبع هیچ گونه عوارضی نداشته و به سلامتی فرزند دلبندتان آسیبی نمی زنند. اینکه پدر و مادر زمان معینی را برای به خواب رفتن کودک در نظر بگیرند خیلی خوب بوده اما آن ها باید دقت کنند که اگر فرزند کمی لجباز و مصر در بیدار ماندن است اصرار زیادی به او و در زمان های خیلی زود مانند هشت تا هشت و نیم شب که برخی خانواده ها عادت دارندکودک خود را در این زمان ها به خواب می فرستند بسیارزود خواهد بود و به همین منظور و بر اساس استانداردها بهترین زمان برای به خواب رفتن کودکان بین ساعت ۹ تا ۹.۵ شب است و بهترین زمان بیدار شدن نیز بین ۶ تا ۶.۵ صب و با این روش کودک خوابی حدود ۸ ساعت دارد که نرمال و استاندارد می باشد. از انجام بازی های کامپیوتری و موبایلی در فرزند خود به خصوص در شب جلوگیری نمایید به خاطر این که بسیاری از بازی های خشن و نامناسب باعث بروز استرس و هیجان و اضطراب در کودک شده و این می تواند سبب به هم ریختن چرخه مناسب خواب آن ها و بروز کم خوابی و بی خوابی در کودکان شود لذا در انجام بازی های کامپیوتری کودک خود نظارت داشته و او را به طرز مناسبی کنترل نمایید. اگر کودک تان به سنی رسیده که محصل است و به مدرسه می رود حتما دقت کنید که باید تکالیفش را در ساعاتی معین در طول روز به خوبی انجام داده و در ساعات شب این کارها را انجام ندهد تا ارامش او از بین نرود.

خوابیدن کودکان، علاوه بر برطرف کردن خستگی های روزانه، شرایط مناسبی را برای رشد کودک فراهم می کند. کودکان فعالیت روزانه بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند و در صورت عدم استراحت کافی، بسیار صدمه می بینند. بنابراین اگر کودکی دارید که با مشکل بی خوابی مواجه است، حتما راهکارهای زیر را انجام دهید.

۱۲ توصیه برای برطرف کردن بی خوابی در کودکان

۱- به والدین توصیه می شود جای خواب ثابتی را برای کودک خود در نظر بگیرند و به کودک خود تاکید کنند که حتما در جای خود استراحت کند. معمولا تغییر مکان خواب حتی برای بزرگسالان هم ناخوشایند است و ممکن است سبب دیر به خواب رفتن آنها شود. احتمالا این تجربه را در طول مسافرت داشته اید.

۲- به این دسته از کودکان اصلا اجازه بیدار ماندن و دیر خوابیدن به بهانه مشاهده تلویزیون و یا حتی انجام تکالیف مدرسه را ندهید. زمان مشخصی را برای خواب آنها در نظر بگیرید و آنها را به خوابیدن در همان زمان، محدود کنید.

گاها دیده می شود که برخی از کودکان به علت مشاهده فیلم های ترسناک دچار کم خوابی می شوند. والدین بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک، جلوگیری کنند.

۳- ساعات خواب منظمی را برای کودکتان در نظر بگیرید.

ساعات خواب کودک باید ثابت باشد. یک ساعت خاص را در نظر بگیرید. اولین بار کودک خود را تشویق کنید تا در آن ساعت خاص به رختخواب برود و شب‌های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب کودکتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر کودکتان زودتر از خواب بلند شود بهتر است، زیرا تا شب کاملا خسته می شود و حدودا همان ساعت مقرر به خواب می‌رود.

۴- والدین باید مراقب عادات تغذیه ای کودک خود باشند و سعی کنند مواد غذایی کافئین دار را از برنامه غذایی خود حذف و یا کم کنند. اگر هم کودک علاقمند به مصرف این مواد غذایی بود، سعی شود حتی المقدور این مواد را ۴ ساعت قبل از خواب مصرف کند، زیرا واکنش کودکان به مصرف مواد کافئین دار مانند بزرگسالان است، یعنی همانطور که مصرف این مواد در بزرگسالان سبب بی خوابی می شود، در کودکان نیز همین اثر را دارد.

۵- متخصصان تغذیه معمولا مصرف موادی مانند شیر ولرم را که حاوی کلسیم است، قبل از خواب توصیه می کنند.

۶- حداقل دو ساعت قبل از خواب، شام کودک را آماده کنید تا بخورد. این کار سبب هضم نسبی غذا می شود و کودک با معده پر به رختخواب نمی رود، زیرا معمولا معده پر، سبب بدخوابی می شود.

۷- توصیه می شود از مصرف غذاهای پرکالری در وعده شام اجتناب شود. مصرف زیاد مواد قندی هم در وعده شام کودکان توصیه نمی شود زیرا مصرف قند زیاد قبل از خواب، سبب افزایش انرژی و ایجاد تحرک بیشتر در کودک می شود. بنابراین میل به تحرک بیشتر، فرایند خوب خوابیدن را مختل می کند.

۸- برای این که کودک زودتر خسته شود و به خواب برود، توصیه می شود او را به فعالیت بدنی در طی روز تشویق کنید. کودکانی که در طی روز فعالیت کافی انجام نمی دهند و انرژی خود را تخلیه نمی کنند، دچار بی خوابی می شوند.

۹- هر گونه وسایل بازی و اسباب بازی مورد علاقه کودک خود را از اتاق خواب او دور کنید، زیرا گاها دیده می شود که این دسته از کودکان به بازی با این وسایل مشغول می شوند و نمی خوابند.

۱۰- به والدین کودکانی که معمولا از کم خوابی رنج می برند توصیه می شود ، دمای اتاق کودک خود را بررسی کنند تا مبادا دمای اتاق بالا باشد. گرمای هوای اتاق کودک سبب بدخوابی می شود. پس با ایجاد تهویه مناسب در اتاق کودک، شرایط مناسبی برای خواب او فراهم کنید.

۱۱- به والدین این دسته از کودکان توصیه می شود تا محیط خانه را برای بهتر خوابیدن کودک ساکت نگه دارند و از ایجاد هر گونه سر و صدای بلند و صدای تلویزیون و ... خودداری کنند.

۱۲- والدین این دسته از کودکان باید در نظر داشته باشند که هیچ گاه عصبانیت خود را از بی خوابی کودک بروز ندهند، زیرا کودک با مشاهده هر گونه عصبانیت، دچار اضطراب و تنش می شود که این اضطراب خود سبب بدخوابی بیشتر او می شود و سیکل معیوبی را ایجاد می کند.

برگرفته از سایت tebyan.net , yjc.ir , kodakonojavan.com