درمان کودکان بیش فعال بدون دارو

درمان کودکان بیش فعال کم توجه اولویت نخست بسیاری از خانواده هاست. حال کمتر کسی را می توان یافت که با اختلال بیش فعالی آشنا نباشد اما برای تشخیص قطعی نمی توان به اطلاعات عمومی اکتفا کرد. پزشکان و متخصصان سلامت تنها صلاحیت دارند، درباره چنین موضوع مهمی صحبت کنند. مطالعه این نوشتار می تواند زنگ خطرهای هشدار دهنده برای تشخیص و درمان اختلال بیش فعالی را برای خانواده ها نمایان کند بنابراین تا انتهای مطلب را کامل بخوانید.

منظور از بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی به عنوان یک اختلال عصبی-رفتاری تقسیم بندی می شود که شیوع بالا در بین کودکان زنگ خطر هشدار دهنده را برای خانواده ها به صدا درمی آورد تا در زمان طلایی با شناخت شواهد از خدمات درمانی تاثیرگذار استفاده کنند. با توجه به اینکه میتواند تبعات جبران ناپذیری را به وجود آورد.

این گروه از کودکان ممکن است بدون دلیل خاصی همواره در حال دویدن دیده شوند و سر و صدای مزاحم و نداشتن تمرکز نیز بسیار آزار دهنده خواهد بود. بد نیست بدانید در بزرگسالان نیز از علائم این اختلال معمولاً به صورت بی قراری حرکتی و تکانشگری مشخص است.

اعضای خانواده نیز به دلیل بیش فعالی فرزندشان همواره تحت فشار روحی خواهند بود و صبر و تحمل بسیاری را می طلبد به طوری که همواره احساس خستگی خواهند شد تا بتوانند رفتار کودک را کنترل کنند.

باید پذیرفت مرز باریکی بین شیطنت و حرکات خاص ناشی از بیش فعالی هست. شیوع این اختلال در بین پسران بیش از سه برابر دختران است.

لزوم شناخت اختلال بیش فعالی کودکان

با توجه به اینکه بیش فعالی در مواردی با دیگر اختلالات بروز می کند به طوری که نیمی از قربانیان رفتار های دیگری مانند سرکشی شدید نیز نشان می دهند و حتی مشکلات یادگیری، اختلالات اضطرابی نیز دور از انتظار نخواهد بود. اما نباید به دلیل درگیری با چنین شواهدی لقب بیش فعال یا کند ذهن را به کودک چسباند که می‌تواند انگیزه را خاموش کند و اعتماد به نفس را نیز کمرنگ نماید.

مرز بین شیطنت و بیش فعالی کودکان

احتمال شما نیز کودکان پر انرژی را دیده اید که در زمان برگزاری مسابقات، همواره حواس پرت هستند و حتی ممکن است محرک های محیطی، تمرکز و توجه آنها را جلب کند. این ویژگی در ذات اغلب کودکان نهفته است به طوری که خیال پردازی و فرو رفتن در رویا را به عنوان یک تفریح همیشگی برمی‌گزینند بنابراین باید پذیرفت این ویژگی بخشی از کودک بودن است اما اگر فرزندتان به سختی می تواند مسئولیت ها و وظایف خود را با تمرکز پیش ببرد به طوریکه این نواقص منجر به چالشهایی در زمینه امور روزمره می‌شود و دوست‌یابی، استقلال و آموزش را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. شاید به منزله وجود یک مشکل جدی مرتبط با بیش فعالی، تکانشگری یا نقص توجه است.

چگونه باید مطمئن شد که کودک، درگیر مشکل کمبود توجه است؟

تمام والدین در تلاشند، سعادت و سلامت فرزندشان تامین شود، مطمئنا هر گونه مشکلی را نگران کننده می بینند. نبود توجه یکی از علائم اصلی اختلال بیش فعالی است، بنابراین برای تشخیص بهتر رفتار های این چنینی، مواردی اشاره شده اند:

قدرت شنیداری استاندارد در این گروه کمتر است.

کودک همواره به دلیل از دست دادن جزئیات، رفتارهای اشتباه صورت می دهد.

پیگیری تکالیف و انجام تمارین معمولاً به منزله یک مسئولیت کسل کننده بوده که اغلب ناشی از نبود تمرکز طولانی مدت است و همواره آنها را به تعویق می‌اندازند.

گم کردن وسایل مانند کتاب، دفتر و وسایل شخصی در بین این گروه رایج است.

داشتن تمرکز طولانی مدت حتی در زمینه موارد مورد علاقه، بسیار طاقت فرسا است.

داشتن برنامه ریزی مداوم برای انجام مسئولیت ها به دلیل کمبود توجه، بی نتیجه بوده و همواره به تعویق می‌افتد.

کوچکترین محرک های محیطی نیز می توانند حواس کودک را پرت کنند.

پیگیری فعالیت‌های روزمره به سختی صورت می گیرد.

فراموشکاری دستورالعمل‌های دیگران معمولاً موجب تعجب و واکنش‌های احساسی می شود.

کودک قادر نیست، یک موضوع را تا انتها دنبال کند و اغلب در حال پرش از یک برنامه به برنامه دیگر است.

انجام کارهای خطرناک و بدون فکر به عواقب آن نیز در بین این گروه رایج است.

بیش فعالی در چه سنی بروز می یابد؟

بیش فعالی معمولاً به شکل یکباره شواهد خویش را نشان نمی دهد بلکه از سنین پایین، فرد درگیر مشکلاتی است که می توان با استفاده از خدمات درمانی شاهد بهبودی بالایی نیز بود. علاوه بر آنکه در گروهی از کودکان همزمان با ورود به نوجوانی علائم کمرنگ می شوند که بی‌ارتباط با کنترل خویش نیست.

اما گروهی نیز حتی در بزرگسالی با چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کنند بنابراین اقدامات زودهنگام بسیار حائز اهمیت است.

خصوصیات خاص در اختلال بیش فعالی

مشکلات نبود توجه

از مهم‌ترین شواهد که می‌تواند به منزله زنگ خطر هشدار دهنده نیز باشند، مشکلات توجه هستند به طوری که این گروه از کودکان چندان تمرکز حواس ندارند و محرک های طبیعی در محیط نیز می توانند حواس او را پرت کند. 

فراموشی و ناتوانی در اتمام برنامه ها نیز بسیار رایج است، چنین رفتاری در آموزش به ویژه در زمان تحصیل در مدرسه بر عملکرد تاثیر بسیار دارد به طوری که نسبت به سایرین چندین پله عقب خواهند بود علاوه بر آنکه این گروه از کودکان شنونده ضعیفی لقب می گیرند که دوست یابی آنها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

بیش فعالی

بیش فعالی در واقع مرتبط با فعالیت‌های بسیار است به طوری که این گروه همواره در حال حرکت دیده می‌شوند و آرام و قرار ندارند و نمی‌توان انتظار آرام نشستن و آسایش را برای این گروه داشت. معمولاً با افزایش سن نه تنها این ویژگی کمرنگ نمی شود بلکه تبدیل به آشفتگی درونی نیز می گردد.

تکانشگری

کنترل رفتار خویش در کودکان بیش فعالی به منزله یک چالش جدی است و اغلب سازماندهی ضعیفی در فعالیت های خویش دارند بی جهت نیست بر مراودات اجتماعی نیز تاثیر گذار است به طوری که سایر هم سن و سالان تمایلی به ارتباط ندارند که منجر به طرد شدگی و انزوا نیز می شود.

ضعف در مهارت های حرکتی

از این خصوصیات گروه درگیر بیش فعالی، می‌توان به مهارت‌های حرکتی ناشیانه اشاره کرد به طوری که بر دویدن و دیگر مهارت ها همچون نوشتن تاثیر گذار است.

تشخیص بیش فعالی

تشخیص اولیه بیش فعالی چندان ساده نیست و می بایست پذیرفت این اختلال شواهد یکسانی در تمامی قربانیان نشان نمی دهد علاوه بر آنکه سن و شرایط نیز در شدت اختلال تاثیر مستقیم دارد.

برای درک بهتر به این مثال توجه کنید نداشتن توجه یکی از خصوصیات طبیعی کودکان خردسال است و ارتباط چندانی با موضوع بیش فعالی ندارد بنابراین پزشکان و متخصصانی که مجهز به علم و تجربه هستند صلاحیت تشخیص قطعی را دارند.  

علی رغم پیشرفت علم و تکنولوژی تاکنون آزمایش خاصی به تنهایی برای شناخت این گروه از کودکان ابداع نشده است بلکه جمع آوری داده ها و رصد رفتار کودک یکی از منابع اصلی جهت آنالیز است که علاوه بر والدین از معلم مربیان و پرستاران نیز سوالاتی را مطرح می کنند.

علائم هشدار دهنده بیش‌فعالی در دوران نوزادی

علائم هشدار دهنده بیش فعالی در دوران نوزادی، نقشه راهی برای خانواده ترسیم می کند تا هر چه زودتر از اقدامات درمانی موثر استفاده کنند بنابراین اگر فرزندتان همواره بی قرار است، خوب نمی خوابد و واکنش‌های شدیدی در مقابل محرک های محیطی نشان می دهد علاوه بر آن که تماس بدنی را نیز به شدت رد می کند، نیاز است برای آشکار سازی اختلال نهفته با پزشک متخصص مشورت داشت.

همانطور که تاکید شد در دوران نوزادی نیز می‌توان نخستین تظاهرات بالینی بیش فعالی را شاهد بود به طوری که حساسیت بالا نسبت به محرک های محیطی مانند نور مصنوعی، صدا و حرکات اطرافیان می تواند موجب گریه، اختلال خواب و بیقراری کودک شود.

همچنین نوزادان ممکن است در عملکردهای حرکتی مانند راه رفتن، غلتیدن و خزیدن نیز نسبت به سایر همسن و سالان دیرتر به توانمندی برسند، همچنین برخی نیازمند استفاده از خدمات گفتار درمانی نیز هستند.

زنگ خطر های هشدار دهنده وجود بیش فعالی در سن پیش دبستانی

مربیان مهد کودک و آموزگاران نقش مهمی در شناخت کودکان درگیر بیش فعالی دارند. این گروه معمولاً با بی نظمی و دعوا های پی در پی موجب آزار همکلاسی ها می شوند، علاوه بر آن که تمایل و توانایی انجام وظایف و مسئولیت های آموزشی را نیز ندارند. نبود تمرکز نیز به شدت پر رنگ است به طوری که قواعد بازی ها را برهم می زنند.

از دیگر فعالیت‌های پرخطری که در این سن رایج است بالا رفتن از مکان های بلند بوده و در مواردی نیز بدون هیچ پیش زمینه ای، اقدام به فرار و حضور در جاده های پر تردد می کنند.

نحوه ارتباط گیری کودکان درگیر بیش فعالی

مشکلات خاص رفتاری کودکان درگیر بیش فعالی، معضلات جدی را به وجود می آورد به طوری که قادر نیستند حتی با گروه بزرگسال نیز مراودات جدی داشته باشند و دوستیابی به منزله یک چالش عظیم به نظر می رسد به طوری که اغلب گوشه گیری و تنهایی را ترجیح می دهند و در مواردی نیز با پرخاش با سایرین صحبت می کنند.

علائم خاص بیش فعالی در دوران مدرسه ابتدایی

این گروه از کودکان معمولاً عکس‌العمل‌های تکانشگری، طغیان خشم و انزوا را نشان می دهند به طوری که اطرافیان علاقه‌ای برای دوستی ندارند و در بازی های گروهی نیز پذیرفته نمی شوند بی جهت نیست که گروهی از کودکان فعالیت بسیاری در اقدامات ضد اجتماعی و پرخاشگرانه دارند همچنین نباید عملکرد ضعیف آموزشی را از یاد برد با توجه به آن که تکالیف را به خوبی انجام نمی دهند‌.

تبعات بیش فعالی در دبیرستان و بزرگسالی

این گروه از افراد معمولاً علاقه‌ای به تحصیل در دبیرستان نخواهند داشت و در صورت اجبار به سختی فعالیت‌های آموزشی را پیش میبرند علاوه بر آن که یافتن شغل متناسب با استعداد و انتظار چندان ساده نیست.

نباید از این گروه انتظار انجام قواعد و قوانین را داشت به طوری که رفتارهای پرخاشگرانه نشان می دهند. علاقه به مواد مخدر، استعمال دخانیات و حتی مصرف الکل در این گروه نسبت به سایرین چندین برابر است که می تواند سلامت خود و اطرافیان را به خطر اندازد.

زمان طلایی برای شناخت علائم بیش فعالی

حضور در محیط آموزشی به ویژه مدرسه می‌تواند فضایی شگفت برای شناخت اختلال نهفته مانند بیش فعالی باشد با توجه به اینکه اصلی‌ترین علائم که شامل بی توجهی، افزایش فعالیت و تکانشگری هستند، در این سن ملموس بوده و عملکرد آموزشی را نیز تحت تاثیر قرار می دهند.

دانش آموزان درگیر بیش فعالی معمولاً به دلیل ضعف، قدرتی در حفظ تمرکز طولانی مدت ندارند و بازی های گروهی را نیز با شکست مواجه می کنند همچنین عملکرد آموزشی ضعیف نیز فشار روانی دوچندانی به آنها وارد می‌کند بنابراین نباید معلمان انتظار اتمام مسئولیت ها را از او داشته باشند و دوست یابی نیز با چالش جدی مواجه است که موجب انگیزه دو چندانی برای شیطنت و فعالیت های خطرناک میشود.

ضعف آموزشی کودکان در گیر بیش‌فعالی به چه علت است؟

کودک درگیر بیش فعالی، همواره بی قرار بوده و با حرکات مداوم، موجب آزار و اذیت همکلاسیان نیز می شود بنابراین عملکرد آموزشی ضعیفی دارد.

اگر به رفتار این گروه از کودکان دقت کنید می توانید ناتوانی در ارتباط گیری با فضای کلاس و محیط را ببینید به طوری که بدون اجازه معلم از کلاس بلند شده و اقدام به راه رفتن یا دویدن می‌کند.

همچنین انجام مسئولیت ها بدون تفکر نیز اتفاق غیر معمولی نیست به طوری که برای رعایت قوانین احترامی قائل نیستند و بازیهای گروهی را بر هم می‌زنند. اگرچه توسط همکلاسیان نادیده گرفته می‌شوند که می تواند در دراز مدت به انزوا و گوشه گیری نیز منتهی شود.

لزوم تشخیص به موقع اختلال بیش فعالی توسط والدین

بیش فعالی اختلالی با علائم هشدار دهنده خاص است که ممکن است برخی از والدین را برای شناخت دچار تردید کند اما خانواده ها تنها وظیفه تامین امنیت و منابع مالی را ندارند بلکه سلامت روح و جسم مهمترین خط مشی بوده که می بایست اصل قرار گیرد بنابراین اگر در استفاده از خدمات درمانی کوتاهی صورت گیرد، باید عواقبی مانند نقص در رشد گفتار، تیک های عصبی مانند چشمک زدن، سرفه مکرر، تکرار کلمات، اختلالات یادگیری مانند اختلال نوشتن، اختلال خواندن، ضعف در ریاضیات را پذیرفت که می تواند موفقیت در سایر حوزه های زندگی شخصی و اجتماعی مانند تحصیل، اشتغال و ازدواج را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

دلیل بروز اختلال بیش فعالی

علم و تکنولوژی تاکنون نتوانسته دلیل قطعی بروز اختلال بیش فعالی را مشخص کند اما به عقیده کارشناسان و پزشکان عوامل ژنتیکی، آسیب مغزی در رحم و اوایل کودکی منشا ایجاد اختلال بیش فعالی هستند که هر یک تقسیم بندی های جزئی تری نیز دارند.

زمان زایمان نیز از مهم‌ترین مراحلی است که می‌تواند اختلالاتی را به کودک تحمیل کند بنابراین مادران می بایست نسبت به سبک زندگی خود توجه جدی داشته باشند تا خطری فرزندشان را تهدید نکند و در آینده دچار افسوس نشوند.

معمولاً متخصصین اطفال، متخصصین مغز و اعصاب و روان شناسان می توانند با اشتراک اطلاعات به تشخیص دقیق اختلال بیش فعالی کمک کنند.

عوامل تاثیر گذار در تشخیص بیش فعالی

زمانی می توان به یک کودک لقب بیش فعال را چسباند که حداقل ۶ علامت از بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را داشته باشد و شواهد بیش از شش ماه ماندگار بوده و در مکان‌های مختلفی مانند منزل، مدرسه و دیگر حوزه ها دیده شوند.

به یاد داشته باشید هر چه زودتر این علائم تشخیص داده شوند، شانس بهبودی دوچندان است علاوه بر آنکه احتمال کمتری برای بروز ناسازگاری اجتماعی و مشکلات روزمره و نداشتن مهارت ها صورت می گیرد.

مهمترین عامل بروز بیش فعالی

بیش فعالی عارضه ای است که تظاهرات بالینی متفاوتی برای قربانیان به همراه دارد بنابراین تنها یک عامل خاص را نمی‌توان منشا بروز آن دانست، علاوه بر عوامل ژنتیکی، آسیب سیستم عصبی مرکزی در دوران بارداری و زایمان، شرایط خاص درون خانوادگی نیز می تواند نواقصی در زمینه رفتار به وجود آورند که از اصلی ترین شواهد می توان بیش فعالی، نقص توجه و تکانشگری را نام برد که موجب ضعف عملکرد تحصیلی و مشکلات ارتباطی نیز می شود.

اخلاقیات خاص کودکان درگیر بیش فعالی

معمولاً از سن سه و چهار سالگی می‌توان شاهد تظاهرات خاص بیش فعالی بود به طوری که این گروه از کودکان نسبت به سایرین حساسیت بالایی نسبت به محرک های محیطی نشان می‌دهند و مشکلاتی را در عملکرد آموزشی، خواب و ارتباطات اجتماعی دارند.

همچنین باید خوی ناپایداری این گروه از کودکان را نیز تحمل کرد به طوری که ممکن است با پرخاش و خشونت با دیگران برخورد داشته باشند.

در محیط مدرسه نیز معمولا نظم بازی ها و فعالیت های اجتماعی را بر هم می‌زنند به طوری که درگیری و خشونت جزئی از رفتار بسیاری از این گروه تقسیم بندی می‌شود. قطع مکالمه دیگران نیز را باید جزئی از رفتار پذیرفت که موجب امتناع از دوستیابی می‌شود‌.

معیارهای شناسایی کودک درگیر بیش فعالی

برای تفکیک بهتر علائم بیش فعالی زنگ خطر های هشدار دهنده را به صورت جزئی تر بیان کرده‌ایم تا بتوانید با اقدامات موثر، شاهد بهبودی شایانی نیز باشید اما در صورت مشاهده علائم به صورت طولانی مدت و حداقل در بازه ۶ ماهه میتوان درگیری کودک با اختلال بیش فعالی را تایید کرد به همین دلیل نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصانی مانند روانشناس و متخصص مغز و اعصاب است.

کمبود توجه

این گروه از کودکان، قادر به توجه به جزئیات نیستند و معمولاً سهل انگاری در انجام تکالیف موجب، عملکرد آموزشی ضعیف می شود.

حواس پرتی در انجام تکالیف و بازی های روزمره به شدت پر رنگ است و نباید انتظار توجه طولانی‌مدت را داشت.

انجام دستورالعمل‌های محوله به سختی صورت می‌گیرد به طوری که تکالیف و مشق شب نیز نیمه، رها می شود.

انجام مسئولیت های مستقیم و فعالیت‌های خویش، چالش برانگیز است.

شکایت و استقامت نسبت به کارهایی که مستلزم توجه طولانی هستند، اتفاق رایج است.

این کودکان معمولاً وسایل خویش مانند اسباب بازی، مداد، کتاب، ابزار کار را در مکان‌های مختلف جا می گذارند، فراموشکاری در امور روزمره نیز اتفاق دور از انتظاری نیست.

بیش فعالی

حرکات بیقرار در دست و پا همواره صورت می‌گیرد به طوری که نشستن ثابت بر روی صندلی انتظار بیهوده ای است.

معمولا در زمان تدریس معلّم و موقعیت های حساس، بدون اجازه بلند می‌شوند و نظم کلاس را به هم میزند.

چرخیدن و تلاش برای بالا رفتن از اماکن بلند بسیار رایج است.

بسیار پر حرف بوده و ممکن است حوصله اطرافیان را سر ببرند.

تکانشگری

پاسخ ندادن به سوالات و عدم گوش سپردن یکی از رفتارهای رایج این گروه است.

آزار و اذیت دیگران به دلیل دخالت های همیشگی در مکالمه و اجرای قوانین را نیز باید از ویژگی های مشترک این گروه دانست.

به چه کسی باید کودک درگیر بیش فعالی را ارجاع داد؟

والدین نقش انکار ناپذیری در شناخت و درمان این گروه از اختلالات دارند بنابراین نیاز است فرزندان خویش را در زمان طلایی به پزشک ارجاع دهند. نباید با اطلاعات غلطی که از اطرافیان میگیرند شواهد تشخیص دهنده را به شخصیت و خوی کودک مرتبط بدانند، فقط پزشک بهتر می‌تواند مسیر درمان را پیش ببرد.

اگر نسبت به سلامت فرزندتان و وجود اختلال بیش فعالی شک دارید نیاز است نخست با پزشک متخصص اطفال مشورت داشته باشید تا در صورت وجود زنگ خطر های هشدار دهنده از دیگر متخصصان مانند متخصص اعصاب و روانشناس کودکان، متخصص اطفال یا روانپزشکی کودک خدماتی را دریافت کرد.

چالش های بیش فعالی برای خانواده ها

بیش فعالی، اختلالی جدی است که می تواند علاوه بر روح و روان کودک تبعاتی برای اعضای خانواده به همراه داشته باشد، مطمئنا والدین با مشاهده این واقعیت که کودک درگیر قادر به نشستن مدت طولانی نیست و همواره باید با سر و صدا و چرخش، بلند صحبت کردن حضور خود را اعلام کند آزرده خاطر خواهند شد اما باید پذیرفت این گروه قادر نیستند مراودات اثر بخشی با سایر کودکان و بزرگسالان نیز داشته باشند و رفتارهای خاص و ناجور آنها مراودات را تحت تاثیر قرار می دهد.

همچنین این گروه از کودکان به دلیل ضعف هماهنگی و کنترل عضلانی ممکن است وسایل مختلف را بشکنند، همچنین بالا رفتن از ارتفاع نیز اتفاق دور از انتظاری نیست.

در مواردی نیز پرسیدن سوالات متعدد بدون آنکه منتظر جواب باشند ممکن است والدین را کلافه کنند. انرژی نهفته این گروه از کودکان می تواند نیاز به مراقبت چندین نفره را پررنگ کند، بی جهت نیست که به این مشکل، اختلال می گویند.

انرژی نهفته در کودکان بیش فعال چه رفتارهایی را منجر می شود؟

شدت بیش فعالی در تمامی قربانیان به یک شکل نیست علاوه بر آن که ممکن است با استفاده از خدمات درمانی، شواهد کمرنگ شود مطمئناً در سنین پایین با مشاهده نخستین زنگ خطر های هشداردهنده خانواده بسیار نگران خواهد شد.

این گروه از کودکان به شدت هیجان زده بوده و انرژی بالایی برای فعالیت های مداوم دارند به طوری که ممکن است در ساعاتی از روز، رفتارهای لجبازگونه و نافرمانی نشان دهند.

در مواردی نیز قادر به نشستن طولانی مدت نباشند، تحریک پذیری بسیار، حرکات تکانشگری و عملکرد پایین در امور روزمره موجب کمک گرفتن از متخصصان این حوزه خواهد شد.

شیوع بیش فعالی در کودکان

شیوع بیش فعالی در کودکان نسبتاً بالاست به طوریکه مطابق تحقیقات نزدیک ۱۰ درصد کودکان درگیر این اختلال هستند که رفتارهای خاص موجب معضلاتی در زمینه‌های مختلف شده است علاوه بر آن که باید بدانید اغلب قربانیان را پسران تشکیل می دهند به طوری که آمار آنها حدود ۳ تا ۴ برابر بیشتر از دختران گزارش شده است.

نحوه رفتار اطرافیان و بهبودی کودکان درگیر بیش فعالی

کودکان درگیر بیش فعالی به طور ناخودآگاه شواهدی را نشان می‌دهند که ممکن است آزار دهنده باشد اما برای تحت تاثیر قرار گرفتن شخص نیاز است، یک پیوند حمایتی از سوی والدین و سیستم آموزشی مانند آموزگاران، معلمان و مدیران وجود داشته باشد تا با رفتارهای متناسب با شخصیت این گروه از کودکان بتوان سطح تعاملات اجتماعی را ارتقا داد علاوه بر آنکه پرخاشگری و خشونت نیز کاهش می یابد و بهبود عملکرد تحصیلی نیز دور از انتظار نیست.

بنابراین به این دلیل که شخص درگیر یک اختلال جدی است نباید اقدامات موثر رفتاری را به تعویق انداخت.

به طور مثال می‌توانید در گفتگوهای دوستانه، مشکلات ایجاد شده را بپرسید، همزمان با خدمات درمانی تغییراتی نیز صورت می گیرد همچنین تغییر محیط مدرسه، تغییر مکان نشستن در کلاس و استفاده از امکانات جانبی نیز بسیار مثمر ثمر خواهد بود.

لزوم دقت در انتخاب نوع خدمات درمانی بیش فعالی کودکان

خدمات درمانی متفاوتی برای بیش فعالی تجویز می شود بنابراین نمی توان تنها با یک نوع مراقبت، انتظار بهبودی را داشت، بلکه رفتار و سبک زندگی نیز می‌بایست تغییراتی داشته باشند بی جهت نیست که در جلسات مشاوره ای، پزشکان اطلاعات ارزشمندی را با خانواده ها در میان می گذارند تا از پشتیبانی آنها برای کاهش انحرافات رفتاری و بهبودی یادگیری و روابط اجتماعی بهره گرفته شود.

درمان رفتاری، روانشناختی، آموزشی و کار با والدین حال نتایج بسیاری به همراه داشته است و سرلوحه کار پزشکان برای بهبودی بیش فعالی قرار می گیرد.

موارد تاثیر گذار بر بازدهی درمان بیش فعالی

از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند بازدهی درمان بیش فعالی را دو چندان کند، شناخت در اولین فرصت و استفاده از خدمات درمانی است با توجه به آن که می‌تواند محدودیت‌های سطح آموزش در مدرسه را کاهش داده و موجب ارتقاء رفتارهای اجتماعی، روانشناسی و رشد کودک نیز می شود اما به منزله تشخیص هیجانی نیست برخی از خانواده‌ها با مشاهده رفتارهای شیطنت آمیز کودکان چنین نظری دارند که می تواند تبعات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. پزشکان توصیه می کنند تا قبل از شروع دبیرستان روند استفاده از خدمات درمانی موثر باید صورت گیرد. اگر چه معمولاً تا دوران دبستان اغلب شواهد کودکان درگیر بیش فعالی ناشناخته می ماند که می تواند غربالگری را به تعویق بیاندازد.

استفاده از داروهای بیش فعالی خوب است یا خیر؟

بسیاری از خانواده ها، مصرف داروهای بیش فعالی را اولویت آخر در نظر می‌گیرند، در حالی که پزشکان برای کاهش رفتارهای مخرب ناشی از این اختلال، داروهایی را تجویز می‌کنند و در موارد بسیاری نخستین انتخاب برای درمان نیز محسوب می‌شود که می‌توان شاهد بهبود رفتارها و عملکرد نیز بود به طوری که پرخاشگری کاهش یافته و تمرکز حافظه و موفقیت تحصیلی نیز دو چندان می‌شود.

در صورت مواجهه با عوارض دارویی می توان با مشورت پزشک، نوع دارو و دوز مصرفی را تغییر داد.

از نام آشناترین داروهای بیش فعالی می‌توان ریتالین را نام برد که جزء داروهای محرک تقسیم بندی می شود و نتایج شایانی برای کاهش مشکلات ناشی از بیش فعالی به همراه آورده است البته در مواردی نیز، عوارض جانبی دور از انتظار نیز مانند کاهش اشتها، بی خوابی، سردرد و بی حالی و عصبانیت…. پزشک می‌تواند داروی مصرفی را تغییر دهد.

یکی از نگرش های غلط در بین گروهی از خانواده ها، احتمال اعتیاد به دارو عنوان می‌شود، در حالی که این گروه از ترکیبات، اعتیاد آور نیستند و نوع مصرف نیز متفاوت با مواد مخدر است.

نکات موثر برای خانواده های درگیر بیش فعالی کودکان

تلاش تمامی خانواده‌ها برای کمرنگ کردن شواهد بیش‌فعالی فرزندشان است. عمل کردن به چنین توصیه هایی می تواند نتایج شایانی را به همراه داشته باشد. در ادامه به بهترین اقدامات گریزی شده است:

افراط و تفریط در روند تربیت کودک بیش‌فعال بسیار مخرب بوده و می تواند انتظارات غیر معقولی را به همراه داشته باشد، بنابراین نباید با ترحم و یا تنبیه بیش از حد، رفتارهای ناشی از این اختلال را پررنگ کرد.

داشتن آرامش و خویشتن داری می تواند به خانواده ها کمک کند با فرزند درگیر بیش فعالی، ارتباط موثری را شکل دهند و حضور در محیط‌های اجتماعی را ممکن می‌کند. ضمنا استفاده از جملات منفی مانند "نکن، بشین" پیامدهای منفی بسیاری به همراه دارد.

الگوی تربیتی مثبت می بایست سرلوحه، کار خانواده‌ها قرار گیرد. مجازات‌های سخت نه تنها تاثیری ندارند بلکه کودک را برای اقدامات مثبت مردد میکند.

نداشتن تمرکز و توجه یکی از اصلی ترین شواهد اختلال بیش فعالی است بنابراین نباید از کودک برای انجام چندین کار همزمان دعوت شود.

استفاده از محرک های بصری مانند نقاشی و تصاویر می توانند به فهم بهتر مسئولیت کمک کنند.

تشویق و همراهی به کودک انگیزه می دهد تا فعالیت هایی که نیاز به تمرکز و پشتکار دارند را نیز به خوبی به اتمام برساند

داشتن برنامه امور روزمره به کودک کمک می‌کند، قواعد و قوانین را درست پیگیری کند و الگویی مناسب داشته باشد.

حضور در دورهمی ها و اجتماعات بزرگ میتواند بیش فعالی را برای کودک ماندگار کند.

خانواده ها باید کودک را بازی های کم سر و صدا دعوت کنند تا با مشارکت مستقیم، شواهد ناشی از بیش فعالی را نیز کمرنگ کنند.

کودک اگر توان تشخیص مشکل بیش فعالی را ندارد اما می تواند فضای آرام را تشخیص دهد بنابراین صحبت کردن با صدای بلند و کشمکش و نزاع چندان عاقلانه نیست.

تحسین برای مسئولیت های کوچک به کودک برای انجام فعالیت های خویش، انگیزه بسیار می دهد.

تمام کودکان از شیطنت زیادی برخوردارند، علاوه بر آنکه بیش فعالی نیاز به حضور در فضای باز را دو چندان می‌کند، بنابراین ساعاتی را همراه با فرزندتان در هوای تازه به فعالیت‌های ورزشی بپردازید. مطمئناً این سرگرمی، اثرات مثبت بسیاری را به همراه خواهد داشت تا انرژی نهفته را نیز تخلیه کنند.

استفاده از سیستم پاداش و مجازات نیز پیشنهاد جذابی است تا کودک از رفتارهای خود آگاه شود. اما اصلاح و تربیت الگوهای مخرب رفتاری باید تدریجی صورت گیرد و این قوانین نباید تنها مختص منزل باشد بلکه در محیط مدرسه نیز نیاز دارند کودکان دستورالعمل های خویش را از این طریق پیش ببرند، مطمئناً استفاده از لحن کلام واضح و بیان جزئیات می تواند به توافق های بیشتر بیانجامد بنابراین خانواده ها و مدیران و مسئولین مهد کودک ها می بایست ممنوعیت ها را به طور واضح بیان کنند، همچنین عواقب نیز اهمیت بالایی دارند.

مطابق گزارش ها مشخص شده است اگر مجازات تعیین شده بلافاصله پس از تخطی از قوانین اجرا شود، می تواند بازدهی را دوچندان کند با توجه به اینکه این گروه از کودکان بسیار فراموشکار هستند.

بهتر است برای علاقه کودک به فعالیت یک برنامه ریزی اصولی داشته باشید تا علاوه بر مشاهده مشارکت کودکان نتایج شایانی نیز شاهد باشید.

برای اینکه کودک علاقه مند به انجام تعهدات باشد، می بایست ویژگی های شخصیتی را به شکل مثبت بیان کنید، مطمئناً از این طریق برای رهایی از کارهای اشتباه، انگیزه خواهد داشت.

کاهش زمان تماشای برنامه‌های تلویزیونی و انجام بازی‌های رایانه‌ای یکی از شیوه‌هایی است که می‌تواند شواهد بیش فعالی را کاهش دهد، با توجه به اینکه تحریکات عصبی کاهش می‌یابد و آرامش و آسایش را نیز افزایش می دهد.

لازم به یادآوری است که گروهی از کودکان، انگیزه چندانی برای یادگیری و مطالعه ندارند، بنابراین داشتن برنامه های طولانی تحصیلی چندان عاقلانه نیست، بهتر است تعداد کلاس ها و مدت زمان آموزش، کاهش یابد.

تحصیل در مدرسه و یادگیری فنون مختلف، چندان علاقه این گروه از کودکان نیست بنابراین پس از حضور در منزل باید برای راحتی خیال، اوقاتی را فراهم کرد تا برنامه‌ای برای قدم زدن های شبانه، موسیقی و داستان‌سرایی داشته باشند. همچنین ماساژ آرام و سبک می تواند تنش اضافی را نیز کاهش دهد.