به ادبیات کودک و نوجوان ایمان بیاوریم

(گزارشی از نشست تخصصی آسیب شناسی ادبیات کودک)

سرویس خبر:از سوی خانه ادبیات، نشست آسیب شناسی ادبیات کودک با حضور جمعی از شاعران ونویسندگان عصر روز هفدهم تیرماه در آستانه روز ملی ادبیات کودک ونوجوان در محل کافه تجریش شهر کرمان برگزار شد.

حسین شهابی مدیر خانه ادبیات در ابتدای این نشست ضمن تبریک روز ملی ادبیات کودک ونوجوان به نویسندگان و شاعران و تصویرگران وناشران ادبی اظهار داشت : بر اساس اطلاعات سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران تاکنون ۲۹۲ مقاله ، ۲۵ عنوان پایان نامه و ۴۷ عنوان کتاب شناسی ادبیات کودک ونوجوان منتشر شده و از جمله مجلات منتشر شده در این عرصه میتوان به : اطلاعات کودکان در سال ۱۳۳۵، بچه قشنگ به مدیریت دکتر پریور و سردبیری ایرج تیمورتاش در سال ۱۳۲۹، کیهان بچه ها به مدیریت باغچه بان در سال ۱۳۳۰ ،مجلات پیک توسط اموزش وپرورش از سال ۱۳۴۳، مجله خردسالان ایران به مدیریت محمد باقر هوشیار در سال ۱۳۳۳،مجله کودک در سال ۱۳۴۹، فصلنامه کانون در سال ۱۳۵۲ ،شاهد کودکان در سال ۱۳۶۱ و مطالعات ادبیات کودک (دانشگاه شیراز در حال انتشار) اشاره کرد.

وی در این نشست تخصصی پیشنهادهای همچون : ضرورت ارزیابی کتابهای مرجع فارسی کودکان و نوجوانان با معیارهای جهانی ، تاکید بر ماهیت وکارکردهای بازی وآموزشی و فکری در کتابهای تولید شده در این عرصه،رعایت کردن الزامات قصه گویی دیجیتال ،تدوین معیارهای مدونی برای خلق تصاویر کتابهای کودک ونوجوان در کانون و سایر انتشاراتی ها ، تلاش در جهت افزایش سرانه مطالعه در خانواده ها و بویژه کودکان بدلیل هجوم بازیهای رایانه ای وانیمیشن و فیلمهای بی کیفیت شبکه های تلویزیونی ، افزایش سهم جایگاه بودجه ریزی دولت برای موسسات ادبی و تشکل های غیر دولتی ویژه ادبیات کودک ونوجوان را عنوان نمود.

فاطمه جعفرزاده دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد ادبیات کودک در این نشست گفت :با مروری بر کتاب های منتشر شده در بخش ادبیات کودک ونوجوان در خواهیم یافت که بخش عظیمی از این آثار تولید شده فاقد کیفیت محتوایی و بصری لازم هستند وبایستی موسساتی همچون خانه ادبیات برای اصلاح این فرایند و نقد آثار تلاش نماید.

وی با اشاره به توجه منتقدان ادبیات کودک به آثار تالیف شده در این زمینه همچون کتاب دیگر خوانیهای ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه ادبیات کودک اثرمرتضی خسرونژاد، پیترهانت گفت: پنجاه درصد از روایت یک قصه مربوط به تصویر است و باید به این موضوع توجه جدی و کارشناسی بیشتری شود.

جعفرزاده یکی از شگردهای ادبیات موفق را ایجاد فضایی دانست که خودِ کودک آن را بپذیرد و نویسنده اثار ادبی کودکان نباید فقط به مرور جنبه های تجربی و زندگی شخصی خود بسنده کند بلکه زمینه ای فراهم کند تا ادامه ی داستان را کودک در تخیل خود بسازد.

این بازنشسته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تصریح کرد: آموزش فلسفه به کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است و این مهم از سال ۸۴ در ایران مورد توجه مجامع دانشگاهی قرار گرفته است.

محسن امینی سرگروه انیمیشن آموزش وپرورش کرمان در این نشست گفت : در حال حاضر کارگاهی داریم که از مرحله طراحی تا چاپ را ویژه آثار کودکان در آن انجام می شود و با توجه به تجربیات و مطالعه ای که در زمینه ادبیات کودک و نوجوان داشتم حس میکنم که در ایران ادبیات کودک نداریم و فقط از سال ۱۳۴۴ تا چند سال بعد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موفق عمل کرده و هر چه جلوتر می رویم کارکرد کانون زیان ده و به نوعی سربارِ هزینه های دولت شده است .

این کارشناس تصویرگری کتاب کودک گفت : در بخش نشر الکترونیک ایران جایگاهی ندارد و در زمینه نشر علاوه بر کانون، انتشارات فرانکلین خیلی قوی با تصاویر هویت ایرانی بیش از ۱۵۰۰ جلد کتاب در ایران منتشر نموده که قابل تقدیر است .

امینی انتشار هزار تا هزار وپانصد جلد کتاب را برای جامعه ۸۰ میلیونی فاجعه فرهنگی دانست و اظهار داشت : از آنجا که در حال حاضر قریب ۱۲ میلیون دانش آموز وفقط ۹۰۰ هزار پیش دبستانی در ایران داریم میزان تولید کتابهای کودک در ایران بسیار نگران کننده است و این در حالی است که کتابی مانند هری پاتر ۴۵۰ میلیون نسخه منتشر و عرضه شده و صاحبان خلق این اثر را به رده سیزدهم فرد میلیاردر جهان ارتقا داده است .

وی با گلایه از فرایند مجوزها در نشر کانون گفت : مجموعه ای از اثار عروسکی بنده را کانون پس از هفت سال چاپ نموده و مجموعه عکاسخانه ناصری را که از سال ۱۳۹۶ برای کانون فرستادم هنوزاوایل سال جاری برایش تصویرگر انتخاب و معرفی کرده اند و متاسفانه فرایند نشر و مدیریتی کانون پرورش فکری دچار نوعی خمودگی است .

حامد حسینخانی عضو هیات علمی گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در این نشست عنوان کرد:اولین پایگاه وجایگاه تشویق به مطالعه کتاب در بین کودکان ، خانواده است و از آنجا که سبک ، سرعت و نوع تجربه های زیستی امروز با دیروز بسیار متفاوت شده تولید آثار ادبی ویژه نسل نو از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است .

این شاعر ادامه داد: متاسفانه هنوز خانواده هایی هستند که دوران کودکی را به رسمیت نمی شناسند و حتی مدیرانی در همین بخش به اصطلاح مدیریت می کنند که اصلا ضرورت ها، اولویتها و سیاست های ادبیات کودک و نوجوان را درک نمی کنندو باید به ادبیات کودک و نوجوان در کشور ایمان بیاوریم .

وی درباره اهمیت فرهنگ عامیانه و ادبیات شفاهی گفت: لالایی ها (ترانه خوابها)، ترانه کارها،ترانه نیایش ها،ترانه بازیها و سوگ سروده ها همه بن مایه های اسطوره ای و افسانه ای دارد .

حسینخانی افزود: بازنشر بسیاری از کتاب های کودک و نوجوان باعث گسست تاریخی و فرهنگی بین نسلها شده و رغبت را از کودک گرفته است باید به کیفیت محتوا و فرم ، قطع و نوع کاغذ کتابهای کودک و نوجوان توجه عمیق تری کرد و باید از تجربه شخصیتهای جهانی همچون آرتور کریستن سن درس بگیریم که در سرزمینی دورافتاده از ایران در سن بیست و سه سالگی اولین مقاله خود را درباره رستم، پهلوان ملی ایران منتشر کرد و تا پایان عمر با شور و شوق و عشق به فرهنگ و زبان فارسی مطالعات خودش را ادامه داد که حاصلش کتابخانه بسیار ارزشمندی است که امروزه راهنمای ایران شناسان در اقصی نقاط جهان است و استاد هوشنگ مرادی کرمانی یکی از دلایل موفقیتش توجه به همین ریشه های فرهنگی است .

عضو هیات علمی گروه زبان وادبیات فارسی خاطر نشان ساخت : کار نویسنده کودک بسیار دشوار است زیرا باید اشرافی علمی علاوه بر ادبیات به جامعه شناسی و روانشناسی و مردم شناسی و تاریخ و شناخت زمینه های فرهنگی و اگاهی از بن مایه هایی همچون افسانه ها واسطوره ها هم داشته باشد.

حسین سبزه صادقی شاعر و مدیرمسئول نشر «فرهنگ عامه» در این نشست اظهار داشت: با این سیستم اموزشی که در ایران داریم اتفاقا ناشرانی که دارند به چاپ و نشر اثار ادبی کودک و نوجوان همت می گمارند نوعی از خودگذشتگی می کنند و نیمچه شمعی را در عرصه نشر کتاب کودک روشن نگه داشته اند و باید از فرصت حرفه ای که کانون در اختیار نشر کودک قرار داده بیشتر بهره ببریم .

علیرضا ممیززاده کارشناس ارشد هنر در این نشست بر اهمیت مطالعه کتاب برای کودکان گفت : تصمیم دارم از امشب برای فرزندم کتاب بخوانم و او را با مفهوم و لذت خوانش اثار ادبی اشنا کنم .

علیرضا دور اندیش مترجم گفت : بخشی از مشکلات ادبیات کودک در ایران در حوزه اموزشی سیستماتیک است باید جدای از اثر گذاری بر سیاستهای کلان آموزشی ، در خانواده به بچه ها نگوییم چه کار کنند وقتی فرزندان یک خانواده ببینند که والدین در خانه هر شب دارند کتاب می خوانند آنها هم غیر مستقیم یاد می گیرند و علاقمند به خواندن می شوند و بایستی با هماهنگی خانه ادبیات و همراهی انجمن های اولیا ومدارس ، کانون مساجد و تشکل های غیر دولتی کودکان را به مطالعه تشویق کنیم.

لیدا افشار دبیر بازنشسته آموزش و پرورش گفت : تمام سواد ودانش خود را مرهون دوران نوجوانی و جوانی می دانم در دهه شصت که ما کتاب ان چنانی هم در اختیار نداشتیم عاشقانه در پی ادبیات می دویدیم . نقش معلمان ادبیات در افزایش شور وشوق به دانش اموزان بسیار مهم است .

خانم راد یکی از مادران حاضر در این نشست بر اهمیت و نقش والدین در افزایش سرانه مطالعه کودکان تاکید کرد .

گفتنی است در این نشست تخصصی بر اهمیت این نوع نشست ها و تکرار برنامه های مشابه توسط خانه ادبیات دیار کریمان تاکید شد.

تهیه گزارش خبری : فریبا مهدی پور