سرنوشت کودکان اوتیسمی دغدغه اغلب والدین است، با توجه به آنکه این گروه از کودکان در دنیای درونی خویش زندگی می کنند. بنابراین برای درک بهتر این اختلال عصبی رشدی نیاز است علل، علائم و راهکارهای درمانی را شناخت. معمولاً ملموس ترین رفتار این گروه را محدودیت در زندگی اجتماعی می نامند. مطالعه این نوشتار می‌تواند اطلاعاتی جامع و کاربردی را از اختلال اوتیسم به اشتراک بگذارد.
مروری بر اختلال اوتیسم در کودکان
اوتیسم به عنوان یک اختلال بغرنج بوده که درگیری کودکان می تواند، درد و رنج بسیاری را به خانواده ها تحمیل کند اما فارغ از جنبه احساسی باید پذیرفت این اختلال رشدی، محدودیت‌های شدیدی را به ویژه در زمینه مهارت‌های اجتماعی به وجود می‌آورد بنابراین نیاز است هرچه زودتر از خدمات درمانی بهره جست.
اگرچه اوتیسم یک اختلال بوده و نباید آن را به منزله یک معضل بسیار ترسناک پنداشت که تمامی وجود زندگی را فلج می‌کند اما میتوان با اقداماتی موثر کمک کرد، تظاهر علائم محدودیت های کمتری را به همراه داشته باشد. مادران باردار بهتر است برای جلوگیری از بروز چنین اختلالی، مشاوره ژنتیک قبل از بارداری را جدی بگیرند و سبک زندگی سالمی در دوران بارداری نیز داشته باشند.
منظور از اختلال طیف اوتیسم چیست؟
تشخیص اوتیسم برای برخی از خانواده ها به منزله حکم اعدام فرزند تلقی می‌شود اما باید دانست این اختلال مرموز با خدمات درمانی تا حدی بهبود می یابد.
طیف اوتیسم در واقع اصطلاحی است که شواهدی را معرفی کند که برای تظاهر احساسات، حرکات و گفتار خویش با دیگران چالش دارند و اقدامات نیز اغلب فاقد مفهوم اجتماعی هستند، بی جهت نیست که شخصی درگیر را با افراد کند ذهن ممکن است اشتباه بگیرند.
تقسیم بندی کلی اوتیسم کودکان
اوتیسم از جمله اختلالات رشدی است که روند شروع آن، معمولا از کودکی بوده و افراد درگیر محدودیت هایی را تجربه می کنند.
خانواده‌ها میتوانند زنگ خطر های هشداردهنده را قبل از ۳ سالگی مشاهده کنند. پزشکان و درمانگران با توجه به علم و تجربه خویش می توانند تشخیص درست را انجام دهند.
یکی از تقسیم بندی های اختلال اوتیسم به این شکل بوده که گروهی را درگیر اتیسم غیر معمول می نامند و عده ای نیز قربانیان اوتیسم اوایل دوره کودکی هستند. تفاوتهای متمایز کننده این نوع تقسیم بندی، زمان تشخیص است به طوری که شواهد ملموس اوتیسم غیر معمول و ناهنجاری ها پس از ۳ سالگی است، برخلاف اوتیسم اوایل دوران کودکی که قبل از ۳ سالگی تظاهر می یابند.
ممکن است در نگاه اول افرادی که درگیر اوتیسم هستند، کند ذهن یا عقب افتاده ذهنی تلقی شوند. در حالی که این اختلال متمایز از چنین مشکلاتی است. حتی افراد اوتیستیک آسپرگر از هوش طبیعی تا بالایی نیز برخوردارند و میتوانند مهارت‌های زبانی قدرتمندی نیز به نمایش بگذارند. بنابراین نباید چنین نگرشی را برای تمام گروه درگیر اوتیسم تلقی کرد.
ویژگی های شاخص گروه درگیر اوتیسم
شناخت ویژگی های گروه درگیر اوتیسم به خانواده ها کمک می کند در زمان طلایی پس از تشخیص زودهنگام، شاهد بازدهی خدمات درمانی نیز باشند که می تواند رنج و سختی مسیر بهبودی را کاهش دهد.
از شاخص ترین خصوصیات این گروه میتوان به رفتار کلیشه‌ای اشاره کرد، علاوه بر آن که تعاملات اجتماعی نیز به شدت ضعیف هستند.
این گروه کودکان، تمایلی به برقراری تماس چشمی ندارند و حالت چهره آنها اغلب خنثی است و نمی‌توان انتظار حالت های حرکتی را نیز داشت. برخلاف دیگر کودکان تمایلی ندارند در گروه هم سن و سال، حضور پررنگی داشته باشند و حتی بازی نیز نمایند.
اغلب در غار تنهایی خویش فرو می‌روند و بازی های خاصی را پیگیری میکنند شاید ساعت ها نیز بدون خستگی زمان صرف سرگرمی‌هایی کنند و این روال را دنبال نمایند.
تأخیر در کسب مراحل زبانی نیز مشکل شایعی است که می‌تواند ارتباطات کودکان درگیر اوتیسم را با موانع جدی مواجه کند به طوری که علاوه بر بیان خاص که معمولاً محدود به کاربرد جملات محدودی است از ارزش های نمادین زبان نیز استفاده نمیکنند. لحن گفتار نیز متفاوت است به طوری که به نظر می‌رسد همواره یکنواخت حرف می‌زنند. حتی شاید شنوندگان تعجب کنند که این گروه، زمان حرف زدن درباره خود نیز از شخص سوم سخن می‌گویند و کلماتی را بارها و بارها تکرار کنند.
علاقمندی های این گروه نیز به شدت خاص است به طوری که تمرکز بالایی بر جزئیات دارند و پیگیری حرکت اشیا به شدت برای آنها مفرح است و هیجان زیادی را نیز به همراه دارد.
نباید از حرکات کلیشه ای مانند ضربه زدن به دست ها و حرکات آونگی سر نیز تعجب کنید. اطرافیان کودکان و نوجوانان درگیر اختلال طیف اوتیسم بیان میکنند، پردازش برداشت‌های حسی نیز بگونه ای متفاوت است به طوری که باید حساسیت بالا را پذیرفت و شرایط را از نظر صدا یا نور نیز مدیریت نمود تا شاهد واکنش‌های احساسی همچون ترس، استرس و عصبانیت نبود.
لزوم شناخت اختلال اوتیسم برای تاثیر بر سرنوشت کودکان اوتیسمی
سرنوشت کودکان اوتیسمی مشخص نیست اما خانواده‌ها در صورت آگاهی از ریشه چنین رفتارهایی میتوانند کمک کنند، این گروه از کودکان برای زندگی روزمره دچار چالش نشوند.
اگر والدین و اطرافیان کودکان و نوجوانان اوتیستیک بدانند که این گروه برای کنترل احساسات خویش، موانع جدی دارند بهتر می توانند کودک را درک کرده و برای بهبود کیفیت زندگی نیز تلاش کنند.
تشخیص اوتیسم چگونه صورت میگیرد؟
تنها یک آزمایش یا تست بالینی معیار تشخیص اختلال طیف اوتیسم نیست بلکه متخصصین درمانگر ممکن است برای بیان جزئیات و شدت اختلال، مصاحبه و غربالگری را نیز الزامی بدانند. نزدیکان فرد درگیر می توانند کمک کنند، داده‌های تجربی منتقل شود و در مواردی نیز ضبط فیلم از زندگی روزمره به ویژه زمان حضور در محیط‌های آموزشی مانند مدرسه و مهدکودک نیز بسیار کمک کننده است.
مهمترین شیوه درمانی اختلال اوتیسم
نمی توان برای درمان اختلال طیف اوتیسم امیدواری شایانی را انتظار داشت اما در صورت استفاده از خدمات درمانی، مهارت‌های شناختی و زبانی بهبود می یابند علاوه بر آنکه تعاملات و ارتباطات اجتماعی نیز به صورت هدفمند پیش خواهند رفت. معمولا از شیوه‌های رفتاری استقبال بیشتری صورت میگیرد که نیازمند همکاری والدین، معلمان و دیگر اعضای نزدیک فرد درگیر است تا بتوان زندگی روزمره را با چالش کمتری پیش برد.
همچنین در مواردی از دارو درمانی بهره می گیرند تا مشکلات کمتری روح و روان کودک را آزار دهد.
راهنمایی و نکاتی برای والدین درگیر اختلال طیف اتیسم
- والدین رابطه نزدیکی با فرزندان خویش دارند بنابراین نیاز است، اطلاعات جامعی درباره اختلالات مختلف به ویژه طیف اتیسم کسب کنند که روند برگشت سلامتی فرزندشان به درستی صورت گیرد.
- به یاد داشته باشید مداخله زودهنگام می‌تواند علاوه بر بازدهی چند برابر، سختی های مسیر درمانی را نیز کاهش دهد. خوشبختانه حال مطالعات نیز بیان کرده اند که اقدامات درمانی و استفاده از برنامه‌های پیشنهادی متخصصین می تواند بسیار کارآمد باشد.
- برای بیان تعداد قربانیان درگیر اشکالاتی وجود دارد به طور دقیق نمی توان یک آمار را بیان کرد با توجه به اینکه تعریف روشنی از شواهد وجود ندارد و بسیاری از خانواده‌ها قادر به تشخیص درگیری فرزندشان نیز نیستند اما حدود یک درصد از جمعیت ممکن است که با شواهدی از اختلالات طیف اوتیسم دست و پنجه نرم کنند.
- به یاد داشته باشید اختلال طیف اوتیسم از نظر تظاهر علائم متفاوت است بنابراین نمی توان برای تمام درجات، شیوه‌های یکسان درمانی را پیشنهاد داد اما در صورت حمایت درست افراد نزدیک شخص درگیر مانند والدین و معلمان میتوان انتظار جبران این عارضه را تا حدودی داشت.
علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان به چه صورت هستند؟
علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان متفاوت بوده و تمامی قربانیان به یک شکل درگیر نمی‌شوند اما برای درک بهتر به چند رفتار شایع دیگر گریزی زده شده است:
- این گروه از کودکان نسبت به رابطه با اطرافیان موفق نیستند و حتی ممکن است اتفاقاتی که در پیرامون رخ می دهند را نیز پیگیری نکنند و یا حتی متوجه چنین پیشامدهای نیز نشوند.
- نحوه تعاملات این گروه نیز متفاوت است به طوری که نباید انتظار بازی و یا حتی دوست یابی کودکان درگیر بود. اغلب تنهایی را ترجیح می دهند.
- نسبت به واکنش‌های احساسی مانند در آغوش گرفتن و نوازش کردن نیز مقاومت دارند و ترجیح می‌دهند کسی احساسات خویش را به این شکل بیان نکند.
- نحوه بازی کردن این گروه به شدت خاص است به طوری که در گروه هم سن و سالان نقشی ندارند. اسباب بازی های خود به روش خلاقانه نیز استفاده نمی کنند بلکه یک روند ثابت و تکراری دیده می شود.
- برای درک حالت چهره و بیان مفهوم احساسات نیز چالش جدی دارند.
- نباید از این گروه انتظار پیگیری جملات و عبارات را نیز داشت به طوری که به نظر می رسد، وقتی دیگران با شخص درگیر صحبت میکنند، نمی‌شنود.
- علاقه به اشتراک منافع یا دستاوردهای شخصی ندارند به طور مثال برخلاف دیگر کودکان، تصاویر نقاشی خود را به اطرافیان نزدیک حتی والدین نیز نشان نمی دهند.
مراحل کسب مهارت گفتاری کودکان اوتیسمی به چه صورت است؟
از شاخص‌ترین ضعف‌هایی که اوتیسم به ارمغان می آورد، می توان نقص در توسعه زبان را اشاره کرد به طوری که نسبت به مراودات اجتماعی و ارتباطی محدودیت‌های جدی دارند.
اما معمولاً اغلب این کودکان با تاخیر شروع به حرف زدن میکنند، حتی گروهی برای آموزش واژگان ابتدایی نیز محدودیت دارند، البته تمامی قربانیان بدین شکل نیستند بلکه تعدادی نیز از نظر گرامری، واژگان را درست به کار می‌برند ولی قادر به درک اصطلاحات، عقاید و حتی جوک ها نیز نیستند.
برای آشنایی محدودیت های کلامی گروه درگیر اوتیسم به چند مورد اشاره شده است:
- کودکان معمولا صدای غیر معمول دارند و لحن گفتار آنها بلند است.
- استفاده مداوم از کلمات و عبارات مشابه نیز وجود دارد که درک مفهوم این گروه را با دشواری مواجه می‌کند.
- زمان صحبت درباره علایق خود نیز سوم شخص را به کار می برند و در تفکیک ضمایری مانند "من و شما" نیز چالش جدی دارند.
- قادر به بیان نیازها و درخواستهای خویش نیز نیستند.
- درک دستورالعمل‌ها و عبارات نیز به سختی میسر است.
- نباید انتظار درک درست کنایه، شوخی و یا عبارات خاص را داشت.
نحوه ارتباطات غیر کلامی گروه درگیر اوتیسم
اوتیسم از اختلالاتی است که تبعاتی را بر مهارت های مختلف بر جای می‌گذارد به طوری که این گروه از نظر ارتباطات غیر کلامی مانند کاربرد حرکات، حالت چهره و زبان بدن نیز محدودیت‌هایی را احساس می کنند که می تواند مانع جدی برای مراودات اجتماعی باشد.
در ادامه به چند مورد زده شده است تا جزئیات را بهتر درک کنید:
- این کودکان علاقه ای به داشتن تماس چشمی ندارند و برای برقراری ارتباط، چنین شیوه ای را به کار نمی برند.
- معمولاً در کلام سنخیتی با حالت چهره و گفته ها دیده نمی شود که می‌تواند تفهیم منظور را با چالش جدی مواجه کند.
- عبارات، حرکات و لحن صدای دیگران همواره به یک شکل در نظر این گروه از کودکان است.
- قادر به استفاده از حرکات بدنی به صورت معمول نیستند که می‌تواند حالت چهره آنها را نیز بسیار سرد و سخت به نمایش بگذارد.
- واکنش غیرمعمولی نسبت به برخی صداها، بوها و نورهای روشن نیز به نمایش می گذارند به طوری که ارتباط برقرار کردن را به سختی میسر می کند.
- در این گروه حالت غیر معمول حرکتی دیده می شود به طوریکه به شکلی عجیب راه می روند به طور مثال ممکن است با نوک پا حرکت کنند.
عادت های خاص گروه درگیر اوتیسم
خانواده های درگیر اوتیسم معمولاً بیان می کنند که برای سازگاری فرزندشان شرایط و روال خاصی نیاز است تا علایق و فعالیتهای محدود آنها رسیدگی شود، در غیر این صورت ممکن است کیفیت زندگی روزمره دچار ضعف شود. در ادامه به چند مورد اشاره کرده ایم:
- این گروه از کودکان، علاقه به پیگیری یک روال خاص دارند به طوری که برای رفتن به مدرسه نیز همواره یک مسیر را علاقه دارند و نسبت به تغییر واکنش خوبی نشان نمیدهند.
- تغییر در برنامه روزمره را به سختی می پذیرند بنابراین نباید از واکنش احساسی نسبت به تغییراتی همچون ترتیب مجدد مبلمان تعجب کرد.
- علاقه خاصی به برخی از اسباب‌بازی‌ها و اشیای غیر معمول همچون کلید و نوارهای پلاستیکی نشان می‌دهند که می‌تواند ساعت‌ها آنها را سرگرم کند.
- زمان زیادی را صرف مرتب کردن وسایل و اشیا پیرامون می کنند تا شاهد چینش ردیفی و ترتیب خاص آنها باشند.
- از دیگر علاقمندی مشترک این گروه می توان به حفظ نقشه ها و جداول زمانی اشاره کرد که اغلب شامل حقایق یا ارقامی خاص هستند.
- از سرگرمی های مفرح کودکان درگیر اوتیسم می توان به بازی کردن با وسایلی خاص همچون ماشین اسباب بازی اشاره کرد که در مسیری ثابت حرکت می کند.
- اعمال و حرکاتی را بارها و بارها تکرار میکنند که می‌تواند شامل ضربه‌زدن به دستان خود و یا تکان دادن سر نیز باشد که خانواده ها را اغلب نگران می‌کند.
حرکات خاص و نگران کننده گروه درگیر اوتیسم
واکنش های متداولی در بین گروه درگیر اوتیسم دیده می‌شود که می‌تواند موجب نگرانی خانواده ها شود. در ادامه به چند مورد پرداختیم:
- کودک همواره دستان خود را به هم می‌زند و واکنش‌های خاصی را نشان می‌دهد.
- حرکت رفت و برگشتی قسمت بالاتنه نیز بسیار رایج است.
- در محافل و دورهمی ها نیز همواره در حال چرخش دیده می شود.
- انگشتان دست خود را مدام لمس می کند.
- ساعت ها میتوانند خیره به چراغ ها شود و خستگی نیز نداشته باشد.
- لمس مداوم گوشها و خراشیدن پوست نیز بسیار متداول است.
- تکرار کلمات و برخی از اصوات نیز رفتار طبیعی این گروه است.
- علاقه بسیاری به چرخش اشیا و چیدن اسباب بازیها در یک ردیف منظم دارد.
دلیل رفتار خاص کودکان اوتیسمی
کودکان اوتیسمی از نظر رفتاری بسیار متفاوت هستند. علاوه بر آن که مراحل مختلف رشد می تواند تبعات خاصی را پدید آورد اما گروهی، چالش‌های جدی در موقعیت‌های اجتماعی احساس میکنند که می‌تواند بر همدلی و مراودات آنها نیز تاثیرگذار باشد به طوریکه نباید انتظار انعطاف رفتاری را داشت. شاید نخستین احتمال برای این گروه، درگیری با اختلال طیف اوتیسم باشد.
والدین نیز با این سوال چالشی مواجه خواهد شند که فرزندمان درگیر اوتیسم شده است یا خیر؟
متخصصین برای رمزگشایی بهتر از وجود چنین اختلالی توصیه می کنند، خانواده ها به جای پیگیری نظرات دوستان و آشنایان به درمانگران مراجعه کنند تا شواهد را به عنوان یک اختلال عمیق در رشد بپذیرند اما باید دانست که خصوصیات در تمامی قربانیان به یک شکل نیست. با توجه به آن که اوتیسم یک طیف گسترده است بنابراین اشکال مختلفی از رفتارها تظاهر می یابند که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.
فارغ از اینکه تفاوتهای ملموسی بین گروه‌های مختلف قربانیان به ویژه گروه بزرگسال و کودک دیده می شود. برای تشخیص طیف اوتیسم میتوان محدودیت در موقعیت‌های اجتماعی را انتظار داشت به طوری که این گروه چندان انعطاف رفتاری ندارند، بی جهت نیست که مراودات اجتماعی اثربخشی دیده نمی‌شود علاوه بر آنکه علایق خاص نیز دارند.
تشخیص اوتیسم از چه زمانی ممکن است؟
خوشبختانه حال اطلاعات و آگاهی خانواده ها افزایش پیدا کرده است و همواره مایلند با شناخت زنگ خطر های هشدار دهنده، کمک کنند شاهد ماندگاری چنین تعارضاتی در روند سلامتی روح و جسم فرزندشان نباشد. برای تشخیص اوتیسم، معیارهای بسیاری وجود دارد اما چالش‌هایی نیز در این مسیر ممکن است محدودیت هایی را به وجود آورد، با توجه به اینکه شدت تظاهر علائم بالینی در تمامی افراد به یک شکل نیست.
نوزادان و کودکان نوپا درگیر معمولاً تعاملات کمی دارند و حتی علاقه‌ای به ارتباط برقرار کردن با محیط زندگی نیز نیستند البته نداشتن ارتباط چشمی و تقلید نکردن حالت صورت و رفتارهای دیگران را نیز باید اشاره کرد. برخلاف دیگر کودکان اشاره‌ای به اشیا مدنظر ندارند و حتی واکنشی نیز نسبت به شنیدن نام خود نشان نمی دهند. نحوه خاص بازی آنها نیز ممکن است خانواده‌ها را نگران کند به طوریکه همواره تنهایی و انزوا را نشان می دهند.
اگر فرزند شما نیز در مقایسه با دیگر هم سن و سالان رفتاری خاص دارد می بایست به جای واکنش احساسی با درمانگر مشورت داشته باشید. مطمئنا معیارهای دقیقتری وجود دارند تا کمک کنند، تشخیص به درستی صورت گیرد.
محدودیت های تاثیرگذار در زمینه تشخیص اختلال اوتیسم
با بزرگتر شدن کودکان، تنوع علائم بالینی اوتیسم نیز بیشتر می شود. اگرچه شواهدی مشترک وجود دارد که معمولاً محدودیت‌هایی را در محیط‌های اجتماعی فراهم می کند بطوری که نباید انتظار روابط سازنده و حتی بازی با هم سن و سالان را نیز داشت.
برخی حتی علاقه‌ای به رابطه با نزدیکان نیز ندارند و حتی در بازی‌های گروهی حضور نمی یابند. تماس بدنی ممکن است واکنش اساسی را منجر شود به طوری که عصبانیت دور از انتظار نخواهد بود.
شناخت خانواده‌ها از خصوصیات اوتیسم کمک می‌کند با تشخیص علائم، درمان را آغاز کرد بنابراین کیفیت زندگی روزمره نیز تحت تأثیر قرار نخواهد گرفت.
لزوم انتخاب درمانگر توانمند برای درمان اوتیسم
در انتخاب متخصص درمانگر نیز باید دقت نظر داشت با توجه به اینکه برخی شواهد اوتیسم را با دیگر اختلالات اشتباه می گیرند. گروهی نیز ممکن است ترجیح دارند از برچسب زدن به کودک بپرهیزند اما استفاده از علم و تجربه پزشکان حاذق و توانمند کمک می‌کند، حمایت مناسبی از کودک صورت گیرد تا شاهد بازدهی خدمات درمانی نیز بود.
یک شیوه درمانی کاربردی برای گروه درگیر را می توان ادغام رشته های هنر، موسیقی و گروه توانبخشی را اشاره کرد که کمک میکنند چالش‌های این اختلال کمرنگ شوند.
برای آموزش مهارت های کاربردی زندگی ممکن بوده، جلسات بسیاری صورت می گیرد که کمک می کند زندگی اجتماعی نیز در مسیری روشن پیش رود و حتی کودک نسبت به تماس چشمی علاقه بیشتری نشان دهد.
روند اختلال اوتیسم از کجا آغاز می شود؟
یکی از قطعات پازل ریشه اختلال اوتیسم یافتن عواملی است که بر روند رشد مغزی تاثیرگذارندبرای شناخت رفتارهای خاص قربانیان اوتیسم نیاز به واکاوی بیشتر است اما تاکنون برای جمع بندی تحقیقات بسیاری صورت گرفته است و میتوان شاهد نظریه‌های دور از ذهن نیز بود.
محققین بر این باورند که این اختلال رشد عصبی پیچیده منشا فارغ از عوامل اکتسابی دارد که در ادامه به راز و رمز آن بیشتر اشاره می شود.
ختلال اوتیسم معمولاً در قربانیان به شکل مادرزاد تظاهر می یابد و جالب آن که تنوع بالا ممکن است خانواده‌ها را برای تشخیص درست دچار چالش کند اما از برجسته‌ترین شواهد میتوان به مشکلات سازگاری اجتماعی اشاره کرد به طوری که حضور در مهد کودک، مدرسه، محیط خانه و بازار کار نیز متفاوت با کودکان نرمال است.
دلایل اصلی بروز اوتیسم
متخصصان بیان میکنند که اوتیسم در اثر تغییرات ژنتیکی بروز می‌کند بی جهت نیست که میتوان سابقه خانوادگی روشنی را در قربانیان مشاهده کرد. بنابراین در صورت وجود افراد درگیر در خانواده می‌بایست ریسک بروز برای فرزندان جدید را پذیرفت.
محققین نیز بر این باورند که ناهنجاری های خاصی در مناطق خاصی از مغز می‌تواند بر روند رشد مغزی تاثیرگذار باشد، بی جهت نیست که مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی نیز دچار چالش می شوند. قربانیان اوتیسم از این نظر متفاوت با دیگر افراد هستند.
رابطه سبک زندگی غلط در قرن بیست و یکم و اختلال اوتیسم
سبک زندگی غلط در قرن بیست و یکم موجب افزایش فزاینده، اختلالات رشدی به ویژه اوتیسم شده است اما راحتی بسیاری را برای تشخیص زودهنگام نیز به وجود آورده است بنابراین برای استفاده از راهکارهای درمانی مناسب می بایست شناخت خوبی درباره تظاهر علائم بالینی داشت تا شاهد سرنوشت غم انگیز این گروه نبود.
محدودیت تعارضات اوتیسم تنها برای قربانیان نیست بلکه خانواده های درگیر نیز محدودیت‌هایی را با گوشت و پوست خویش لمس می کنند. این گروه از کودکان متفاوت از سایرین، جهان پیرامون را درک می کنند و والدین آنها نیز همواره می بایست برای امور معمولی نیز نبردهایی را متحمل شوند.
شاید مشاهده اقدامات ساده‌ای مانند لبخند زدن و ژستهای معمول کودکان برای اغلب خانواده ها عادی باشد اما این گروه از کودکان برای هر مرحله از رشد جسمی فرزندشان، فشارهای بسیاری را متحمل می شوند.
معمولاً در دو سالگی میتوان نخستین علائم اوتیسم را شاهد بود که در برخی به صورت خفیف مشاهده می شود و گروهی نیز درگیر طیف شدید هستند.
علل اصلی بروز اختلال اوتیسم در کودکان چیست؟
اوتیسم، اختلالی است که با سایر مشکلات جسمی متفاوت است به طور مثال برای درد بیماری های قلبی ماهیت مشخصی می توان انتظار داشت که کمک می کند درمان نیز در مسیری ساده پیش می رود اما علل ایجاد اختلال طیف نیز متفاوت هستند از جمله میتوان به فلج مغزی، کمبود اکسیژن در زمان بارداری یا هنگام زایمان اشاره کرد.
برخی نیز ممکن است بر اثر بیماری های عفونی منتقل شده توسط مادر در دوران بارداری و همچنین ویروس سرخچه درگیر شده باشند البته نباید نقش ژنتیک را نیز از یاد برد.
مسیر کسب دیگر مهارت های گروه درگیر اوتیسم
بسته به شدت اختلال طیف اوتیسم، شواهد با هم متفاوت هستند بنابراین رشد فکری شخص درگیر نیز ثابت نیست. این گروه افراد معمولاً از نظر ذهنی چالش چندانی ندارند، اگر چه نمی توان عملکرد آموزشی قدرتمندی را انتظار داشت به طوری که ممکن است مطالب را به ذهن بسپارند و تمرکزی بر روی دروس نیز نداشته باشند. حتی برخی از گروه درگیر به دلیل ناهنجاری های کروموزومی ممکن است از عقب ماندگی ذهنی نیز رنج ببرند.
شاید برایتان جالب به نظر برسد که کودکان درگیر می توانند در زمینه های خاصی از علوم، نقاشی، ریاضیات، خواندن و موسیقی نیز استعداد شگفتی داشته باشند به طوری که دستاوردهای موفقیت آموزی را به نمایش بگذارند اما در کسب مفاهیم ساده نیز استعداد خاصی نداشته باشند.
آیا اوتیسم قابل درمان است؟
یکی از سوالات پرتکرار خانواده‌ها، احتمال درمان کامل اوتیسم است که اغلب پس از تشخیص، مطرح می کنند اما باید پذیرفت درمان کامل این اختلال آرزویی غیر قابل دسترس است اما می توان با کمک شیوه های موثر کمک کرد وضعیت شخص درگیر بهبود یابد به طوری که با دنیای اطراف سازگاری بیشتری داشته و کیفیت زندگی بهتری را درک کند.
زندگی با کودک درگیر اوتیسم چندان ساده نیست حتی می‌تواند فشارهای روحی و روانی بسیاری را به والدین تحویل کند. توصیه می‌شود از همکاری معلمان، مربیان و پرستاران نیز بهره جست تا فعالیت های معمول در مدت زمان کمتری طی شوند، نتیجه این تلاش ها را میتوان به صورت موفقیت های هر چند کوچک شاهد بود.
در ادامه به چند نکته برای والدین کودکان اوتیسم اشاره شده است:
- خانواده ها بهتر است به جای مقایسه بپذیرند که فرزندشان مانند دیگر کودکان نیست و از یک اختلال نسبتاً پیچیده، رنج می برد.
- استرس و اضطراب می تواند فشار روانی بسیاری را به کودک نیز تحمیل کند، بنابراین آرامش محیط را فراهم کنید تا سازگاری با محیط ممکن شود.
- مشورت منظم با متخصصان که متشکل از روان شناسان، گفتار درمانگران و روان درمانگران هستند، می تواند کمک کند چالش های مسیر کمتر شوند و برای درمان نیز نتایج شایانی را شاهد بود.
راهکارهای درمانی اوتیسم چگونه هستند؟
اوتیسم اختلالی است که تبعات مختلفی را برای مهارت های معمول به وجود می‌آورد بنابراین نیاز است از راهکارهای درمانی مختلفی بهره جست که در ادامه به چند مورد اشاره خواهد شد:
رفتار درمانی
از موثر ترین شیوه درمانی برای اصلاح مشکلات اوتیسم میتوان رفتار درمانی را اشاره کرد که کمک می‌کند شواهد کمرنگ شده و شخص درگیر واکنش چندانی نسبت به محرک های خاص نشان ندهد. معمولاً درمانگر برای مدیریت رفتار، شیوه های مبتنی بر سرگرمی را پیشنهاد می دهد تا با تشویق و حمایت، تثبیت مهارت ها ممکن شود و شاهد کاهش علائم خاص رفتاری این اختلال نیز بود.
گفتار درمانی
صرف نظر از نوع اوتیسم و شدت عارضه، دست و پنجه نرم کردن با چالش های کلامی غیر طبیعی نیست به طوری که شخص قادر نبوده، خواسته‌های خود را به درستی بیان کند و با جهان پیرامون نیز ارتباط داشته باشد اما حضور در جلسات گفتاردرمانی فرصتی بهینه است تا کمک کند فرد از نظر این مهارت به قدرت رسیده و جملاتی قابل فهم را بیان کند.
آموزش مهارت های روزمره
کسب مهارت های معمول زندگی برای کودکان اوتیسم چندان ساده نیست، برای کارهای معمولی همچون مسواک زدن، لباس پوشیدن نیز ضعف بسیار دارند.
معمولاً متخصصین از طریق شیوه های کارآمد کمک می کنند تا شاهد تثبیت این مهارت های لازم جهت زندگی روزمره بود.
دارو درمانی
دارو درمانی کمک می کند، تبعات ناشی از اختلالات کاهش یابد، ممکن است متخصصان در موارد اضطراری، داروهای آرامبخش و روانگردان را نیز تجویز نمایند اما خانواده ها برای استفاده از داروها نگرانی‌هایی دارند. باید پذیرفت اثرات مثبت داروها بسیار بیشتر از عوارض جانبی احتمالی است.
خانواده ها باید مشورت با روانشناس و روانپزشک بپردازند. تشخیص نخستین نشانه های رفتاری اوتیسم در سنین پایین قبل از یک سالگی، چندان ساده نیست، ممکن است خانواده ها و والدین دچار چالش نیز شوند. معمولاً در سنین قبل از ۳ سالگی شواهد اوتیسم متمرکز بر اختلالات گفتاری و کلامی هستند.
تفاوت بیش فعالی و اوتیسم
اگرچه قرائن و شواهد بیش فعالی و اوتیسم متفاوت هستند که موجب شده است، هر یک را یک اختلال جداگانه دسته‌بندی کنند اما معمولاً رفتارهای تکانشگری و بیش فعالانه در این گروه نیز به شدت ملموس است به طوری که اغلب تمایل به حرکت مداوم نیز دارند که کنترل آنها را با چالش مواجه می کند و نمی‌توان انتظار ثابت نشستن در یک مکان را از این گروه داشت، در مواردی دست به بدن خود نیز زده و حرکت می کنند.
مشاوره با روانپزشک می‌تواند فضایی را فراهم کند تا متخصص نحوه رفتار کودک و تعاملات را به طور دقیق زیر نظر قرار دهد و تاریخچه ای از روند رشد و الگوی کسب مهارت های کلامی نیز داشته باشد به همین منظور یک پرسشنامه جامع در اختیار خانواده‌ها قرار می گیرد تا رمزگشایی از رفتار و عملکرد ممکن شود.
والدین ممکن است قادر به تشخیص شواهد این دو گروه مشکلات نباشند و حتی شیوه های ناکارآمدی را نیز به کار ببرند که موجب محدودیت های جدیتر نیز شود.
اقدامات موثر خانواده ها برای سهولت در زندگی روزمره کودکان و نوجوانان درگیر اوتیسم
خانواده ها تنها وظیفه تشخیص و استفاده از خدمات درمانی را ندارند بلکه می توانند با اقداماتی موثر، شاهد سهولت در زندگی روزمره کودکان و نوجوانان باشند که در ادامه به چند مورد گریزی زده شده است:
مدیریت شرایط
زندگی با کودکانی که درگیر اوتیسم هستند، چندان ساده نیست و می بایست اقدامات خاصی را مد نظر قرار داد. واکنش شدید در صورت وجود سروصدا یا نور شدید دور از انتظار نیست بنابراین نیاز است برای پیشگیری از رفتارهایی مانند عصبانیت و یا استرس چنین شرایطی را مد نظر قرار داد.
صبوری
کودکان درگیر، چالش های خاصی را برای خود و اعضای نزدیک خانواده به وجود می‌آورند که می‌تواند سختی بسیاری را به همراه داشته باشد اما صبوری و شکیبایی کمک می کند، کودک نیز روند زندگی روزمره را بپذیرد و حتی در زمان ورود به محیط جدید نیز چالش کمتری احساس کند. بنابراین خانواده ها می بایست با حمایت عاطفی خویش کمک کنند تلاطم دنیای درونی کودک کاهش یابد.
بهبود ارتباطات
کودکان اوتیسم معمولاً محدودیت‌های جدی در زمینه ارتباطات اجتماعی احساس می کنند بنابراین برای عبور از چنین چالش‌هایی میتوان وقایع پیش رو را با جزئیات تشریح کرد به طور مثال هنگام ورود به قطار اطلاعاتی درباره صدای احتمالی بیان کنید تا پیش زمینه ای فراهم شود.
تامین امنیت
کودکان معمولا پر از شور و شوق و شیطنت هستند اما ویژگی خاص گروه درگیر اوتیسم، ممکن است برخوردهایی را به وجود آورد، بدین صورت که زمان ورود کودک به محیطی ناآشنا و جدید نیاز است امنیت را از تمامی نظرها چک کنید.
درک علاقمندی‌ها
کودکان اوتیسمی نیز سرگرمی ها و استعدادهای نهفته دارند، خانواده ها می بایست برای پرورش توانمندی، فضا را فراهم کنند در این صورت کودک نیز می تواند برای عبور از چالش‌ها احساس قدرت داشته باشد.
فراهم کردن شرایط تحصیلات
شاید انتظار بالایی باشد که کودکان اوتیسمی بتوانند از نظر تحصیلی شاهد پیشرفت باشند اما برخی از افراد که درگیر طیفی خفیف اختلال هستند، در صورت وجود شرایط میتوانند رشد قابل ملاحظه‌ای نیز شاهد باشند.
سخن آخر
سرنوشت کودکان اوتیسمی در هاله ای از ابهام است. کودکان درگیر اوتیسم همیشه در این سن باقی نخواهند ماند و والدین نیز همیشه جوان نیستند تا حمایت لازم را انجام دهند. بنابراین نیاز است اقدامات درمانی را در زمان طلایی صورت داد تا کمک کرده، کیفیت زندگی روزمره بهبود یابد. این گروه حتی اگر به بزرگسالی نیز ورود کنند با بیماری دیگری نیز دست و پنجه نرم می کنند اما قادر نیستند حضور موثری در اجتماع داشته باشند.
افزودن دیدگاه جدید