اوتیسم که این روزها بیشتر نام آن را می شنویم در واقع نوعی اختلال رفتاری عصبی است که آمار مبتلایان به آن در حال افزایش است. بیماری اوتیسم (درخودماندگی یا Autism) یکی از بیماری های جدی گروه بیماری های رشدی اختلالات طیف اوتیسم بوده که در اوایل دوره کودکی (معمولا قبل از ۳ سالگی) ظاهر می شود. هرچند علایم و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است، اما همه انواع اوتیسم برتوانایی برقراری ارتباط با دیگران توسط کودک، تاثیر می گذارد.
اين اختلال در بيماران اُوتيستيك باعث مي شود كه مغز نتواند در زمينه رفتارهاي اجتماعي و مهارتهاي ارتباطي به درستي عمل كند . كودكان و بزرگسالان اُتيستيك در زمينه ارتباط كلامي و غير كلامي ، رفتارهاي اجتماعي ، فعاليتهاي سرگرم كننده و بازي داراي مشكل مي باشند . بیماری اوتیسم به دو نوع خفیف و شدید تقسیم می شود.
علت بیماری اوتیسم
علت دقیق بروز این بیماری هنوز مشخص نیست. اما طی آزمایش های انجام شده، بعضی دلایل احتمالی وجود دارند از جمله:
- بیماری سرخچه در مادر باردار
- مسمومیت با جیوه
- کافی نبودن ویتامین ها و املاح
- رژِیم غذایی
- حساسیت به واکسن
هرچند که هیچ کدام از دلایل بالا اثبات نشده اند. با وجود شایعاتی که زدن واکسن را دلیل ابتلا به اوتیسم میدانند، دانشگاه بیماری های کودکان در آمریکا این دلیل را رد کرده و اعلام کرده فواید زدن واکسن از خطرات آن خیلی بیشتر است.
تاثیر ژنتیک در اوتیسم
بنظر نمیرسد ژنتیک و نژاد بر روی ابتلا به اوتیسم تاثیرگذار باشد هرچند بر روی روند پیشرفت بیماری تا حدودی تاثیرگذار بوده است.
انواع اوتیسم
- اوتیسم نوع خفیف: تکامل رشد هیجانی، محدودیت روابط اجتماعی، توجه نکردن به مسائل جزئی، تکرار حرکات و در خود چرخیدن است.
- اوتیسم نوع شدید : بیماران دچار کاهش احساسات، کم شدن تماس های چشمی، استفاده محدود از کلمات، اشتباه بیان کردن ضمایر و کم شدن عواطف می شوند.
بیماری اوتیسم در پسرها شایعتر است و معمولا تا سن سه سالگی بروز پیدا می کند. برخی از این کودکان هوش بالایی دارند و می توانند عملیات سخت و دشوار ریاضی را به سرعت انجام بدهند اما باید توجه داشت که نیم دیگر از این کودکان دچار عقب افتادگی هستند و هوش کمی دارند. والدين بايد توجه داشته باشند كه مهمتر از عنوان بيماري ، پرداختن به درمان آن است . بايد در نظر داشت كه اين كودكان با درمان مناسب و به موقع مي توانند مطالب را بياموزند ، رفتارهاي درست را از خود نشان داده و در آينده مانند افراد عادي زندگي كنند . اما بدست آوردن اين اهداف مستلزم درمان به موقع و درست ، تحمل مشكلات و سختي هاي مربوط به اين درمان است .. افراد اوتيستيك معمولا در مكالمات ، يكطرفه رفتار مي كنند يعني فقط در رابطه با چيزي كه خود علاقه دارند صحبت مي كنند و از صحبتهاي طرف دوم چيزي نمي فهمند . در بعضي از اين كودكان خشونت و خود آزاري نيز مشاهده مي شود .
علائم اوتیسم
در افراد اُوتيستيك ممكن است رفتارهاي زير نيز بروز كند :
-
اصرار بر يكنواختي و مقاومت در برابر تغييرات.
- در بيان نياز هاي خود دچار مشكل هستندو به جاي استفاده از كلمات از اَداها و اشاره استفاده مي كنند .
- تكرار كلمات ،خنده نابجا ، گريه بي مورد ، نشان دادن استرس و نگراني بي علت .
- ترجيح مي دهند كه تنها باشند.
- پرخاشگري
- به سختي با ديگران رابطه برقرار مي كنند .
- دوست ندارند كه كسي را بغل كنند و يا اينكه كسي آنها را بغل كند .
- تماس چشمي ندارند و يا اينكه بسيار كم است .
- با روشهاي معمول آموزشي نمي توانند چيزي بياموزند.
- بازي هاي غير عادي انجام مي دهند.
- اشياء در حال چرخش را دوست دارند و خود نيز سعي مي كنند اشياء را به حالت چرخش در بياورند .
- دلبستگي غير عادي به بعضي از اشياء پيدا مي كنند .
- از نظر احساس درد حساسيت بالاتر و يا پائين تري نسبت به افراد عادي دارند .
- ظاهراً از چيزي نمي ترسند .
- از نظر فعاليت هاي فيزيكي ، فعاليت زيادتر و يا كمتري نسبت به كودكان سالم دارند .
- حركات بدني آنها به صورت نرم و عادي نيست .
- اگرچه آزمايشات شنوائي بر روي آنها سالم بودن شنوائي آنها را ثابت مي كند اما در برابر نام خود و دستورات كلامي خود را بي تفاوت نشان مي دهند .
- حساسیت به نور، صدا، بو یا لمس
- از شنیدن صدا خوششان نمی آید و ممکن است دست هایشان را بر گوش هایشان بگذارند.
- لحن گوینده را متوجه نمیشوند. بطور مثال نمیفهمند شما در حال شوخی کردن هستید یا در حال سرزنش کردن.
- در تکلم مهارت پایینی دارند.
علائم و نشانه هاي اُوتيسم ممكن است در زمان نوزادي بروز كنند و شايد هم اين اتفاق نيافتد ولي نشانه هاي اين بيماري حتماً بين ۲۴ ماهگي الي ۶ سالگي خود را نشان خواهند داد . يك دكتر متخصص بايستي يك سري سئوالات مشخص و دقيقي در رابطه با چگونگي رشد جسمي و ذهني كودك تهيه كرده و جواب آنها را از طريق والدين و مشاهدات دقيق بدست آورد .
علائم اوتیسم در نوزادان
اختلال اوتیسم هرچه زودتر در کودکان شناسایی شود، شانس بیشتری برای کمک به کودک و نزدیک کردن او به زندگی عادی وجود دارد. هرچند که کودک مبتلا به اوتیسم هرگز مانند یک فرد عادی نخواهد شد، اما میتوان تا حد زیادی بیماری را کنترل کرد. اختلال اوتیسن از دوران جنینی در کودک بوجود می آید، بنابراین در دوران نوزادی میتواند قابل شناسایی باشد، اما به مشاهده ی دقیق والدین بستگی خواهد دااشت. بعضی از علائم هشدار دهنده عبارتند از:
- چهره ی بی تفاوت: کودک شما لبخند نمیزند، یا شادی و هیجانی از خود بروز نمیدهد.
- عدم واکنش به حرکت و نور: اگر جسمی را جلوی چشمش حرکت دهید آن را با نگاه تعقیب نمیکند،و به نور و کم یا زیاد شدنش واکنشی نشان نمیدهد.
- عدم برقراری ارتباط: عموما کودکان تا سن ۹ ماهگی از چند واژه برای برقرار کردن ارتباط با دیگران استفاده میکنند، حتی اگر واژه های درستی نباشند. اگر کودک شما تمایلی به حرف زدن و برقراری ارتباط نشان نمیدهد، این یک زنگ خطر است.
- عدم تمایل به بازی: کودکان تا سن ۷ ماهگی علاقه به اسباب بازی، و حتی کودکان دیگر پیدا میکنند و دوست دارند با آنها بازی کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است هیچ تمایلی به اسباب بازیهایشان و کودکان هم سال خود نشان ندهند. ممکن است اسباب بازیهایشان را به شیوه ای خاص بچینند و تمایل به تنها بازی کردن داشته باشند. یک آزمون ساده این است که واکنش کودک را به یک اسباب بازی بررسی کنید. اسباب بازی را به کودک بدهید و بعد از مدتی آن را بگیرید. آیا کودک ناراحت میشود؟ آیا سباب بازی را میخواهد؟ دوباره عروسک را به او بدهید. آیا باز با اسباب بازی، بازی میکند؟
- حرکت های تکراری: کودکان مبتلا به اوتیسم گاها یک الگوی حرکتی را دنبال میکنند. مثل چرخیدن به دور خود، تکان دادن دست ها یا چرخاندن دست ها و .... تیک های حرکتی عصبی میتواند نشانهای از اوتیسم باشد.
- حساسیت بالا و تحریک پذیری: کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است واکنش های شدیدی به لمس ناگهانی نشان دهند. جیغ بزنند، بترسند یا فرار کنند.
- آرام نشدن در زمان گریه :کودکان مبتلا به اوتیسم به دلیل اینکه نمیتوانند مثل سایر کودکان با دیگران ارتباط برقرار کنند، بنابراین وقتی ناراحت هستند یا گریه میکنند به راحتی با همدردی شما آرام نمیشوند و ممکن است ساعت ها به گریه و بیقراری ادامه دهند.
- استعداد و علاقمندی به کار با کامپیوتر: کودکان اوتیسمی خیلی از اوقات بسیار خوب با کامپیوتر، لپتاپ یا گوشی کار میکنند و حتی استعدادبرنامه نویسی خوبی دارند.
- ترس از محیط شلوغ، پرنور و پرسروصدا: کودک اوتیسمی معمولا از صداهای بلند مثل جاروبرقی یا آبمیوه گیری و... . همینطور نورهای شدید مثل نور فلش یا ... خوششان نمی آید.
درمان اوتیسم
هرچند درمان کاملی برای بیماری اوتیسم وجود ندارد، ترکیبی از درمان های خانگی و مدرسه‌ای می تواند به درمان این بیماری کمک نماید. هدف درمان افزایش عملکرد کودک با کاهش شدت بیماری می باشد. پزشک کودکتان بسته به مشکل و شدت آن یکی از درمان های زیر و یا ترکیبی از آنها را پیشنهاد می کند.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به بیماری های دیگر ناشی از اوتیسم همچون بیماری صرع، اختلالات خواب و مشکلات معده باشند و باید در کنار درمان اوتیسم به درمان این بیماری ها هم پرداخت.
انواع روش های درمان اوتیسم
مطمئناً در مسير افزايش اطلاعات خود در مورد اُوتيسم با روشهاي درماني زيادي روبرو خواهيد شد. روشهاي درماني شامل تصحيح رفتاري و روش بهبود ارتباط ،روشهاي رژيمي و داروئي و روشهاي تركيبي مي باشند . مانند:
- آموزش از طريق شنوائي
- آموزش جزء به جزء
- ويتامين درماني
- درمان با رژيم غذائي بدون غلات
- برقراري ارتباط آسان
- موسيقي درماني
- بازي درماني
- كار درماني
- بهبود مجموعه حواس .
كارآئي بعضي از روشهاي درماني توسط تحقيقات و آمار ثابت شده است و بعضي نيز نتايج چشمگيري نداشته اند .بعضي از والدين مايلند كودك آنها فقط با روشهائي كه كارآئي آنها ثابت شده است تحت درمان قرار گيرند . ولي به خاطر داشته باشيد كه همه كودكان اُتيستيك مانند هم نيستند و ممكن است كه روشي كه براي يك كودك مؤثر بوده براي كودك ديگر تأثير چنداني نداشته باشد . شما مي توانيد از افراد متخصص در كار درماني ، گفتار درماني ، و بازي درماني اين مراكز كمك بگيريد و اگر اين اشخاص در زمينه اُوتيسم نيز كار كرده باشند مي توانند نتايج بهتري را بدست آورند.
حتما بخوانید: بازی درمانی چیست؟ تکنیک های بازی درمانی
راهنمایی والدینی که کودک مبتلا به اوتیسم دارند
- تا جائيكه مي توانيد معلومات خود را درباره توانائي هاي كودكتان افزايش دهيد
- فرد مؤثري در برنامه درماني باشيد و بيشتر مراقب رفتار و عملكرد كودك باشيد
- اگر از اصطلاحات مورد استفاده درمانگران چيزي سر در نمي آوريد از آنها بخواهيد تا براي شما توضيح بدهند.
- خود را هميشه آماده نگاه داريد. شما هميشه بايد آماده باشيد تا در مواقع لزوم با متخصصين ، درمانگران و مسئولان مدارس و مراكز درماني ملاقات كنيد.
- سئوالات خود را از قبل تهيه كرده آنهارا بنويسيد و جوابهاي آنها را نيز يادداشت كنيد .
- براي برنامه درماني بايستي سازماندهي داشته باشيد.بسياري از والديني كه برنامه درماني موفقي داشته اند كساني بوده اند كه تمامي مراحل درمان را زير نظر داشته و از كارها ئي كه انجام شده و بايد انجام شود گزارش تهيه كرده و بررسي مي كرده اند.
- برقراري ارتباط بسيار مهم است . شما بايد بياموزيد كه چه در موارد مثبت و چه در موارد منفي بايد با متخصصين و درمانگران صحبت كنيد و تمامي موارد لازم را مورد بحث و گفتگو قرار دهيد
- .شما بايد به طور واضح دلايل موافقت و يا عدم موافقت خود با مسايل پيش آمده را با درمانگران و متخصصين مربوطه در ميان بگذاريد تا مشكلات موجود با كمك يكديگر حل شود.
رژیم غذایی کودکان مبتلا به اوتیسم
استفاده از مواد غذایی مغذی و مفید برای اختلال اوتیسم میتواند به روند بهبود کودک بسیار کمک کند.
مواد غذایی مفید برای کودکان مبتلا به اوتیسم
- منیزیم: منیزیم جزو مواد معدنی محسوب میشود که کمبود آن در بدن با الگوهای رفتاری دیده شده در افراد اوتیستسک از جمله: سابیدن دندان ها برهم، کمبود توجه، تکان خوردن، اضطراب و... ارتباط دارد.
تخمه کدو، بادام هندی، ماهی سالمون، شکلات تلخ، تخم کتان، جوانه گندم، تخمه آفتابگردان، گشنیز خشک، موز، لوبیا چشم بلبلی، گیلاس و آلبالو، زردآلو و...
- ملاتونین: یکی از مشکلات مهم افراد مبتلا به اوتیسم، اختلالات خواب است. ترشح ملاتونین که یک ماده ی آرامش بخش است، به تنظیم خواب کمک خواهد کرد و عادات بد خواب را کم خواهد کرد.
زیتون، گوجه فرنگی، گیلاس، گردو، پوست انگور
- اسیدهای چرب امگا ۳: امگا ۳ به طور کلی برای رشد بدن و سلامتی و تقویت هوش همه ی کودکان توصیه میشود. تحقیقات نشان داده استفاده از امگا ۳ در بهبود روابط اجتماعی و کاهش رفتارهای مخرب و هایپراکتیو تاثیرگذار است.
اسیدهای چرب امگا ۳ در روغن ماهی یافت میشود که به صورت کپسول های مکمل قابل تهیه است.
- پروبوتیک: تحقیقات نشان داده اند که سلامت گوارش و در نتیجه جذب مناسب مواد غذایی در بهبود رفتارهای کودکان اوتیستیک بسیار تاثیرگذار است. پروبوتیک ها باعث رشد باکتری های مفیدی در روده میشوند که کمک میکنند، مواد غذایی بطور موثرتری جذب شوند. بنابراین بسیار در روند کنترل و بهبود بیماری اوتیسم مهم هستند.
پروبیوتیک ها در ماست وجود دارند، علی الخصوص در ماست های پروبیوتیک.
- مواد غذایی بدون شکر و گلوتن: تحقیقات گسترده ای درمورد تاثیر گلوتن، شکر و سایر غذاهای فرآوری شده بر روی اوتیسم انجام شده است. با اینکه هنوز به نتایج قطعی در این مورد نرسیده اند، اما بسیاری معتقدند با حذف این مواد غذایی، بیمار شروع به نشان دادن رفتارهای طبیعی کرده است. باتوجه به زیاد شدن مصرف گلوتن در سال های اخیر، بسیاری تصمیم به گرفتن رژیم فاقد گلوتن گرفته اند. مصرف گلوتن میتواند منجر به مشکلات گوارشی و مشکلات روده شود که به دلیل اهمیت سلامت گوارش در افراد اوتیستیک، بسیاری آن را از رژیم غذایی خود حذف میکنند.
نان، سوپ، ماکارونی، غلات، سس ها، نان چاودار، مالت، رنگ خوراکی، مخمر آبجو، محصولات پخته شده ی آماده و....
- ویتامین D: ویتامین جزو ویتامین هایی است که خیلی از اوقات به آن اهمیت زیادی داده نمیشود، اما سطح ویتامین D پایین در مادران باردار با احتمال بالای بروز اوتیسم در کودک ارتباط دارد. زیرا ویتامین D هم بر سندروم شکمی و مشکلات گوارشی تاثیرگذار است. مصرف ویتامین D هم برای مادر و هم برای کودک ضروری است.
کنسرو ماهی تن، قارچ، آب پرتقال، تخم مرغ، ماست پروبیوتیک، ماهی ساردین، ماهی سالمون و ...
- ویتامین ث: افراد و کودکان اوتیستیک معمولا مقدار ذخیره ی ویتامین ث کمتری نسبت به بقیه افراد در بدنشان دارند، گویی بدن آنها ویتامین ث را به خوبی جذب یا پردازش نمیکند. نگهداشتن ویتامین های بدن در سطح بالا به کم شدن علائم و حساسیت های فرد مبتلا کم میکند.
مرکبات، انواع کلم ها، طالبی و خربزه، نخود فرنگی، اسفناج، سیب زمینی، گوجه فرنگی، شلغم، کدو حلوایی و...
- زردچوبه: زردچوبه به دلیل خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی که دارد میتواند به سلامت شکمی و گوارشی کمک کند و به همین دلیل مصرف آن برای کودکان دچار اوتیسم توصیه میشود.
مواد غذایی مضر برای کودکان مبتلا به اوتیسم
- گلوتن: همانطور که در بالا گفته شد به دلیل اهمین سلامت شکمی و سیستم گوارشی در افراد مبتلا به اوتیسم، گلوتن میتواند برای این دسته از افراد مشکل زا باشد. بهترین راه تست کردن کودک است. اگر کودک شما به مواد غذایی دارای گلوتن حساسیت نشان میدهد، مصرف آن را قطع کنید.بسیاری از والدین کودکان مبتلا به اوتیسم، عقیده دارند با حذف گلوتن و لبنیات رفتارهای کودک آنها طبیعی تر شده است.تمام غذاهایی که با گندم تهیه میشوند دارای گلوتن هستند.
- شکر: مصرف شکر باعث ایجاد نوسان در قند خون میشود که به دنبال آن ممکن است مشکلات رفتاری کودک افزایش پیدا کند. مصرف شکر و هر خوراکی حاوی شکر مانند: بستنی، آب میوه، شکلات، جوش شیرین و ... را قطع کنید.
- شیر گاو : شیر گاو دارای پروتئینی هست به نام کیسین، که موجب واکنشی شبیه به گلوتن در بدن میشود. بنابراین مصرف لبنیات برای افراد مبتلا به اوتیسم به هیچ وجه توصیه نمیشود. برای تامین کلسیم بدن، به جای شیر میتوانید از نوشیدنی کفیر استفاده کنید که به دلیل پروبیوتیک بودن بسیار مفیدتر است. علاوه بر این مصرف سبزیجات را بالا ببرید.
- رنگ های غذا :رنگ های خوراکی میتوانند برای کودکان مبتلا به اوتیسم حساسیت زا باشند، مخصوصا کودکان اوتیسمی که دچار اختلال بی فعالی و کم توجهی هم هستند.
- سویا: سویا هم به دلیل وچود اسید فیتیک میتواند جذب مواد غذایی در روده را دچار مشکل کند و باعث بروز سندروم شکمی بشود.
حتما بخوانید: علائم بیش فعالی در کودکان
افزودن دیدگاه جدید