نخستین دوره لجبازی در سنین ۲ تا ۵ سالگی قرار دارد و دومین مرحله آن نیز همزمان با سنین نوجوانی است. بنابراین باید بدانید که رفتاری که والدین آن را لجبازی می دانند یک رفتار طبیعی و مرحله ای بهنجار از روند رشد کودک است .
برای تشخیص آن که کدام رفتار کودک بهنجار و کدام رفتارش نابه هنجار است توجه به عوامل محیطی، فرهنگی و زیست شناختی دخیل در ایجاد و شکل گیری آن رفتار اهمیت بسزایی دارد. یکی از جنبه های وابسته به عوامل زیست شناختی که در بررسی یک رفتار نقش بسزایی دارد " سن " است.
در رابطه با مشکل " لجبازی " در کودکان، سن وقوع این رفتار را نیز باید حتماً در نظر گرفت؛ زیرا مشخص شده است که پافشاری شدید بر عقیده خود و گرایش به انجام رفتارها به آن صورتی که صرفاً خود کودک دوست دارد (که اصطلاحاً از سوی والدین " لجبازی " نامیده می شود) در دو مقطع سنی طبیعی است؛ نخستین دوره در سنین ۲ تا ۵ سالگی قرار دارد و دومین مرحله آن نیز همزمان با سنین نوجوانی است.
بنابراین باید بدانید که رفتاری که والدین آن را لجبازی می دانند یک رفتار طبیعی و مرحله ای بهنجار از روند رشد کودک است. این نشانه ها طبیعی اند.
از جمله نشانه های رفتاری کودکان در این سنین شامل این موارد می شود :
۱ - در این سنین فرزند شما بیش از هر زمان دیگری از کلمه " من " استفاده می کند، کلمه دیگری که به دفعات از او می شنوید "خودم" است. بنابراین جملات رایجی که کودک بیان می کند عبارت است از " من می توانم "، " خودم می خواهم انجام دهم "، "من این جوری دوست دارم" و کلیه عباراتی که نشان دهنده رفتاری مستقل از رفتار شماست.
۲ - فرزند شما به شدت برای انجام کاری تمایل نشان می دهد که شما نمی خواهید وی آن را انجام دهد و یا از انجام کاری سر باز می زند که شما دوست دارید او حتماً انجام دهد. این رفتار مقابله ای و مخالفت جویانه در مقابل هر موضوع بی اهمیتی ممکن است روی دهد.
۳ - او تلاش می کند تا با گریه، داد و فریاد و حتی اعمال زور به خواسته اش دست یابد وآن قدر پافشاری می کند که شما در مقابل او کوتاه بیایید.
بنابراین همان طور که مشاهده می کنید بسیاری از رفتارهایی که ممکن است به حساب بد تربیت شدن کودک گذاشته شود قسمتی از جریان رشد اوست که منطقاً رسیدن به این مرحله نشان دهنده رشد طبیعی اوست.
بهترین رفتار با کودکان لجباز
با این حال مسلماً این رفتارها برای والدین آزاردهنده است و تثبیت این سبک رفتاری در کودک نیز مناسب نخواهد بود. به همین دلیل برای سپری کردن این مرحله بهتر است که شیوه رفتار مناسب با لجبازی کودکان را بیاموزید. در ادامه به چند مورد از این راهبردها اشاره می شود:
۱ - اولین تغییر را در خود ایجاد کنید
برای هر موضوع بی اهمیتی روی رفتار دلخواه تان اصرار نکنید. اگر واقعاً رفتاری از کودک سر می زند که واقعاً دخالت نکردن شما برای او یا دیگران خطرناک است آنگاه وارد عمل شوید در اصطلاح خودتان را بیهوده هزینه نکنید. مثلاً اگر می خواهد بازی کند به زور او را مجبور نکنید که با شما عصرانه بخورد.
۲ - با او مقابله نکنید
تحت هیچ شرایطی آن قدر با او مقابله نکنید که سبک مقابله کردن در او تثبیت شود و عادت کند به شما به چشم یک متخاصم نگاه کند که همواره دوست دارید او را آزار دهید و کنترلش کنید.
۳ - رفتارهای خود با کودک یا همسرتان را ارزیابی کنید
اگر فرزند شما می بیند که بزرگ ترها خصوصاً والدینش با انجام رفتار مقابله ای و لجبازی به خواسته های خود دست می یابند چگونه از او انتظار دارید که او چنین رفتاری را به کار نبرد؟!
۴ - زمانی که کودک لجبازی می کند شما نیز متقابلاً رفتار کودکانه نداشته باشید و بر خواسته خود اصرار نورزید
بلکه با بی توجهی از او دور شوید و خود را به کار دیگری مشغول سازید تا او دریابد که در هر زمانی که بخواهد از این طریق به خواسته اش برسد توجه شما را از دست می دهد. البته دقت کنید که از هر نوع خشونتی پرهیز کنید. به این معنا که والدین باید در مقابل رفتارهای منفی کودک هیچ واکنش کلامی، دیداری و شنیداری انجام ندهند انگار که چیزی را ندیده اند.
۵ - شما باید برای کودک این فرصت را فراهم کنید که خود او کارهایش را انجام دهد
مسئولیت برخی کارهایی را که دشوار نیست و با سن او تناسب دارد به او بسپارید هرچند که بسیار جزئی باشد. در برخی زمینه ها نظر او را جویا شوید و مطابق خواسته منطقی او عمل کنید.
۶ - والدین باید همزمان دیگر رفتارهای او را که می پسندند مورد توجه و تشویق قرار دهند
مثلا کودکی را که دارد فریاد می زند به محض آن که آرام شد، تشویق کنند.
پدران و مادران با کمی خلاقیت و ابتکار می توانند بدون نگرانی و عصبانیت راه حل های مناسبی را برای برخورد با کودکان خود در موقعیت هایی که کودک در حال لجبازی است و با آنها همکاری نمیکند پیدا کنند.
اولین نکته این است که با استفاده از روش های ساده و سرگرم کننده می توانیم کودک لجباز خود را آرام کرده و برای دقایقی او را وادار کنیم با ما همکاری کند. در نظر بگیریم وقتی که می خواهیم دندان های فرزندانمان را مسواک بزنیم، دهانش را باز نمی کند. در موقع ناخن گرفتن بی قراری می کند و اگر کودکمان پارک را ترک نکند، ما دیر به محل کارمان می رسیم ولی او همچنان از تاب بازی دست بر نمی دارد. معمولا کودکان ۳-۴ ساله کمی ناسازگارند. به ویژه هنگامی که پدر و مادرشان به طور جدی می خواهند کاری را ازآنها می خواهند مخالفت می کنند. دلیل مخالفت آنها این است که می خواهند استقلال خود را نشان دهند. حرف زدن در این مورد با آنها بی فایده است. برای مطیع کردن کودکان نباید فریاد زد و یا آنها را تهدید کرد.
با کمی خلاقیت و حوصله می توانیم حواس فرزندانمان را به کار مورد نظر جلب نماییم. هنگامی که قرار است پزشک آمپولی را به کودکمان تزریق کند یا مجبور هستیم برای مدت طولانی در صف خرید فروشگاه منتظر بمانیم، با به کار گیری روش های زیر می توانیم فکر او را به چیز های دیگری مشغول کنیم.
- او را بخندانیم
خنداندن کودکان بهترین راه برای مسواک زدن یا دارو دادن به آنهاست. وقتی که آنها می خندند،نه تنها فکرشان جای دیگر مشغول نیست بلکه دهانشان نیز کاملا باز است.
- خاطرات دوران کودکی خود را تعریف کنیم
بهترین روش برای سر گرم کردن فرزندمان در مواقع ضروری داستان گفتن است. حتی اگر داستان ساختگی باشد. در عین حال ما نیز می توانیم قدرت تخیل خود را امتحان کنیم.با گفتن داستان های طولانی،می توانیم فرزندمان را زمان بیشتری سر گرم کنیم.
- آهنگین و موزون صحبت کنیم
معمولا وقت خوابیدن بهترین زمان برای پشت گوش انداختن خیلی چیز هاست، با لحنی موزون می توانیم فرزندمان را به مسواک زدن و لباس خواب پوشیدن تشویق کنیم. همچنین می توانیم زمان آواز خواندن، یک یا دو کلمه را اشتباه تلفظ کنیم.با این کار حواس فرزندمان به اشتباه ما بیشتر از مسواک زدن جلب می شود.
- تغییر صدا بدهیم
با تغییر دادن صدایمان برای کودکان داستان های جالب تعریف کنیم مانند صحبت کردن پیرزن بی دندان، صحبت کردن با لهجه های مختلف، حرف زدن بچه گانه و یا هر تقلید صدایی که می توانیم انجام دهیم.
- به او رازی را بگوییم
اگر تا ۱۵ دقیقه ای دیگر وقت دکتر داریم و فرزندمان سوار ماشین نمی شود،خم شده ودرگوش او بگوییم؛من می خواهم یک راز خیلی مهم را به تو بگویم. می خواهی آن را بشنوی؟ وقتی که او با سر بله گفت او را بغل کنیم و چیزهای جالب و شیرین را در گوشش بگوییم؛ سپس با سرعت او را در صندلی ماشین قرار دهیم.
- روی نکات مثبت تاکید بیشتری کنیم
آیا فرزندمان از دست شستن قبل از شام یا شامپو زدن متنفر است؟ تعریف و تمجید کردن از یک مدل قدیمی ترفند خوبی است بگوییم هر وقت که سرت رابا شامپو می شویی، موهایت بسیار براق و زیبا به نظر می رسند، هم چنین بوی خوبی می دهد در همین زمان شامپو کف دستمان ریخته و آرام آرام آن را روی سر فرزندمان بریزیم.
با کمی خلاقیت و ابتکار می توان بدون نگرانی و عصبانیت راه حل های مناسبی را برای بر خورد با کودکانمان در زمینه های رفتاری مختلف پیدا کنیم و به رفع مشکل بپردازیم و با این روش های تربیتی به کودکانمان بیشتر نزدیک می شویم و با اصول و تدابیر تربیتی مناسب و به جایی که به کار می بریم بزرگسالی خوبی را برای آنان در نظر می گیریم.
افزودن دیدگاه جدید