پدر و مادرهاي بسياري هستند كه كودكان حسود دارند و اگر اين نوشتار را بخوانند چند راهكار ساده براي حل اين مشكل ياد مي‌گيرند. يك آمار جالب توجه جهاني مي‌گويد كه تمامي‌کودکان درصدي از حسادت را نسبت به خواهر، برادر يا کودکان دیگر تجربه می‌کنند. در عين حال روانپزشكان معتقدند والدين بايد حسادت كودك را به عنوان احساس طبیعی کنترل کنند زيرا اگر کودک خودش را با كوچولوهاي اطراف خود مقایسه کند به مشکلاتی دچار خواهد شد.
كنترل حسادت كودك به او احساس بهتری خواهد داد و می‌تواند روابط اجتماعی بهتری هنگام برخورد با دیگر کودکان داشته باشد. از سوي ديگر كنترل نشدن چنين احساساتي باعث سرخوردگی و ناراحتی او مي‌شود و روابط كودك با همسالانش را از حالت عادي خارج مي‌كند.
حسادت از میل کودک به تنها محبوب «مادر» بودن سرچشمه می گیرد .این میل بقدری در کودک می جوشد که هیچ رقیبی را تحمل نمی کند.وقتی کودک دیگری به دنیا می آید با آن به رقابت می پردازند. تا عشق و علاقه انحصاری پدرو مادر را از دست ندهند.
بچه ها در اثر اینکه بیشتر یا کمتر مورد توجه والدین خویش قرار می گیرند در خانه نسبت به هم حسادت می ورزند وقتی بچه ای متولد می شود خواهران یا برادران بزرگتر او از این جهت که محبت مادر متوجه نوزاد می شود ناراحت می شوند و نسبت به او حسادت می ورزند.
قبل از ورود به مدرسه بچه ها حسادت خود را نسبت به کودک کوچکتر از خود به صورت کتک زدن او نشان می دهند، گاهی حضور اورا در خانه ندیده می گیرند و وجود او را انکار می کنندو یا گاهی اوقات حسادت خود را به صورت تغییر رفتار خود نشان می دهند.
مثلاً رختخواب خود را تر می کند و یا به مکیدن شست خود مبادرت می ورزد. و گاهی اوقات از خوردن غذا خود داری می کند و یا از برخورد با اشیاء ترس نشان می دهند هدف بچه ها از اجرای اینگونه اعمال ،جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبت او نسبت به خویشتن است در حقیقت آنها از این وسیله دفاعی برای برخورد با موقعیت نامطلوب استفاده می کنند.
تفاوت فرزند اول با بقیه فرزندان
بررسي‌ها نشان داده وقتي فرزند دوم يا سوم يک خانواده متولد مي‌شود، فرزند اول معمولا ۲ راه پيش رو دارد؛ يا خود را شبيه به فرزند کوچکتر کند تا بتواند توجه والدين را به خود جلب کند يا شبيه به والدين‌اش شود و با مراقبت از فرزند کوچکتر توجه والدين را نصيب خود کند.
اغلب کودکان راه دوم را مي‌پسندند و خود را شبيه آدم بزرگ‌ها مي‌کنند و به عبارتي مسووليت فرزند کوچکتر را مي‌پذيرند. آنها خود را الگو مي‌دانند و پايبند به ارزش‌ها هستند. به همين دليل موفق‌ترند! بچه‌هاي اول بيشتر آلرژي مي‌گيرند!بررسي‌ها نشان داده احتمال ابتلا به آلرژي در کودکان اول خانواده بيش از ساير کودکان است زيرا در اولين زايمان ميزان ايمونوپروتئيني‌هايي که وارد خون نوزاد مي‌شود بيشتر است و مي‌تواند عامل ابتلا به آلرژي و تغييرات هورموني باشد. ميزان اين مواد در زايمان دوم و سوم به مرور کاهش مي‌يابد.
کناره‌گیری و در خود فرورفتن
برخی کودکان با داشتن طبیعتی حساس‌تر و درون گرایانه‌تر، نیاز به ابرازمحبت و توجه و اطمینان‌بخشیدن مجدد بیشتر دارند.این نیاز درچنین کودکانی حتی بیشتر از نیاز کودکانی است که احساساتشان را با اعمال خشم‌آلود نشان می‌دهند.
در دراز مدت کودکانی که به تولد بچه بعدی خانواده با کناره‌گیری بیشتری واکنش نشان می‌دهند، با دشواری بیشتری در زندگی آینده سازگار خواهند شد. در این کودکان رفتارهای برگشتی به زندگی کودکی، عدم علاقه به بازی و وابستگی بیشتر به مادر دیده می‌شود.
با کودکی که جرات ندارد مستقیما نشان دهد که چه چیزی او را اذیت می‌کند، بهتراست حرف بزنید و نشان دهید که او را درک می‌کنید: من می‌دانم که گاهی تو احساس عصبانیت نسبت به خواهر کوچولویت داری و از دست من عصبانی هستی چون من از او مراقبت می کنم.
اگر او پس از مدتی پاسخی نداد، سعی کنید از فرد دیگری در خانه برای مراقبت از کودک کوچکتر کمک بگیرید تا وقت بیشتری را صرف کودک بزرگتر کنید. به این ترتیب شاید بتوانید اشتیاق گذشته او به زندگی را ازطریق توجه مستقیم دوباره به خود او به دست آورید.
درصورتی‌که کودک به بدرفتاری‌های شدید، کناره‌گیری شدید یا شیطنت‌های شدید به طور مداوم ادامه دهد، بهتراست با یک روان‌شناس کودک مشورت کنید.
سن حسادت کودکان چند سالگی است؟
حسادت در میان بچه ها در سالهای سوم و چهارم زندگی بیش از سایر اوقات است. بچه های باهوش تر بیشتر از بچه های کم هوش حسادت می ورزند بچه ها ئیکه اختلاف سنی آنها از یکسال و نیم تا سه و نیم باشد بیشتر حسود هستند. بچه های اول معمولاً بیشتر از بچه های دیگر حسادت می ورزند زیرا آنها مدتها گل سرسبد خانواده محسوب می شوند و علاقه و محبتهای افراد خانواده متوجه آنها بوده است.
اشکال مختلف بروز حسادت
کودکان حسادت خود را به اشکال مختلف بروز می‌دهند. برخی بصورت آشکارا صدمه میزنند. برای مثال نوزاد جدید را میزنند یا نیشگون میگیرند و برخی به علت ترسی که از والدین دارند به طور مستقیم صدمه نمی‌زنند بلکه در خیال و ذهن خود به او آسیب می‌رسانند. و بعضی دیگر از کودکان در خانه شروع به آزار و اذیت دیگران می‌کنند و دچار کابوس‌های شبانه، ناخن جویدن و شب‌اِدراری می‌شوند.
شیطنت بی‌جا هم یک نمونه آشکار و قابل لمس است.مادر در حال شیردادن به نوزاد است. فرزند بزرگتر درحالی که به او نگاه می‌کند، باقی مانده غذایش را کامل روی زمین می‌‌ریزد یا لباس‌های تمیزو مرتب شده را همه جا پراکنده می‌کند.
درک این که این شیطنت تحریک‌آمیز عمدا انجام شده، آسان است. کودک با ابراز خشم در جست‌و‌جوی توجه است. سخت است که عصبانیت خود را کنترل کنید، ولی او ازشما می‌خواهد که عصبانی شوید.
گاهی می‌توانید حسادت کودک را به شکل کاملا وارونه آن ببینید. او کاملا دل‌مشغول کودک می‌شود. وقتی اسباب‌بازی می‌بیند، می‌گوید «بچه کوچولو، اسباب بازی دوست دارد» یا وقتی بچه‌ها را می‌بیند که دوچرخه‌سواری می‌کنند، می‌گوید «بچه کوچولو هم دوچرخه دارد»، دراین شرایط برخی والدین ممکن است بگویند که هیچ نگرانی در مورد حسادت بچه بزرگشان ندارند چرا که او شیفته کودک جدید است.
حسادت ممکن است به صورت‌های غیرمستقیم یا فقط درشرایط خاص دیده شود.او ممکن است بجه را محکم‌تر از همیشه بغل کند. ممکن است در خانه به نظر برسد که شیفته کودک است، اما وقتی دیگران بچه را تحسین کنند، او شروع به بی‌ادبی کند.
ممکن است ماه‌ها هیچ هم‌چشمی نشان ندهد، اما وقتی نوزاد بزرگتر شد و به یکی از اسباب‌بازی‌هایش دست زد، رفتار او دگرگون شود. معمولا این تغییر احساسات زمانی آشکار می‌شود که کودک کوچکتر شروع به راه رفتن می‌کند.
اگر دوست داريد به عنوان پدر يا مادر بتوانيد حسادت كودك را راحت‌تر كنترل كنيد و احتمال آسیب رساندن به خودش و دیگران را كاهش دهيد از روش‌های زیر بهره بگيريد.
به احساس كودك توجه کنید
وقتی کودک مي‌بیند كه احساسات او را نمي‌شناسید و درخواست او براي شما مهم نيست سعي مي‌كند كاري كند كه به او توجه کنید. اگر بازهم ناموفق بماند كارهاي بدتري مي‌كند و به عنوان نمونه بلندتر فرياد می‌زند. بايد به کودک بفهمانيد که احساس او براي شما خيلي اهمیت دارد. اگر به عوض كردن لباس‌هاي برادر كوچكش توسط شما يا بازي شما با اين رقيب كوچولو حسادت مي‌كند بايد به او بفهمانيد كه اگر صبر کند به او هم در همين زمينه کمک خواهيد كرد يا اينكه با او بیشتر بازی خواهيد كرد. حتي اگر سه نفري بازي كرديد و او به رقيب كوچكش باخت هم بايد به او بگویید كه مطمئن هستيد می‌تواند در نوبت بعدي بازي برنده شود.
او هم موفق مي‌شود
کودکان خیلی زود خودشان را با ديگران مقايسه مي‌كنند و به اين نتیجه می‌رسند که توانایی خوبی در یک فعالیت خاص ندارند و ممكن است نااميد شوند. در چنين شرايطي وظيفه پدر و مادر ايجاد توازن بين داشته‌ها و نداشته‌هاي اوست تا مانع از حسادت ورزيدن كودك به همسالان شود. علاقه‌مندي به نقاشی يا فوتبال را مثال مي‌زنيم. اگر كوچولوي شما اندكي ضعيف است و مي‌خواهد اين قبيل كارهاي خاص را كنار بگذارد با او صحبت كنيد تا بفهمد كه قرار نيست بهترين نقاش يا بهترين فوتباليست ايران باشد. همين كه چنين هنري دارد كافي است و خيلي از همسالان او هستند كه از چنين هنري بي‌بهره‌اند و به او حسادت می‌کنند. با او تمرين كنيد و با تشويق مداوم فرزندتان را به نقطه مطلوب رسانيد. مهم اين است كه خودش از ترك آن فعاليت منصرف شود.
بگذاريد هدیه بدهد
رایج‌ترین نوع حسادت کودکانه حسادت به اسباب بازی‌ها، لباس‌ها و دارايي‌هایي است كه دیگران دارند و او ندارد. اگر تهیه چنین چيزهايي از عهده شما خارج است به او پس‌انداز کردن را بياموزيد و بگوييد مي‌تواند با پول‌هاي روزانه یا عیدی‌های خودش چنين وسايلي را خودش بخرد. گذشت را هم به او بياموزيد.
اينكه بداند برخي همسالان او همين چيزهايي كه كودك‌تان در اختيار دارد را هم ندارند به او كمك مي‌كند حسادت كمتري به ديگران بورزد و حتي به دوستانش كمك كند تا از داشته‌هايش استفاده كنند. مي‌تواند لباسي كه پوشيده و حالا برايش كوچك شده را به دوستش هديه بدهد. اين آغاز راه است و كودك شما علاوه بر شكرگزاري بخشيدن چيزهاي خوب را هم خواهد آموخت.
عادل باشيد
اگر برای یکی از فرزندان‌تان چيزي مي‌خرید برای فرزند ديگرتان هم چیزی هر چند كوچك و ارزان بخرید. به توانايي‌هاي هردو نظر داشته باشيد و هر كدام را در فاز خاصي بيندازيد تا به هم حسادت نكنند. حتي اگر هردو در يك فعاليت خاص باهم رقابت دارند هم با حرف‌ها و تشويق‌های‌تان يكي را علیه ديگري نكنيد.
ابراز محبت شما به هردو بايد در يك سطح باشد و البته نه از يك جنس! اين شما هستيد كه با رفتارتان با همسالان فرزندتان به او نشان مي‌دهید چگونه با کودکان دیگر رفتار کند و مهربانی با کوچک‌ترها را به عنوان يك اصل زندگي در خود برشمرد. در عين حال بايد انضباط داشته باشید و به او هم بياموزيد كه بايد منضبط و احترام گذار باشد. به اين ترتيب دايره حسادت‌ها كوچك‌تر خواهد شد و او به جاي دست درازي به اموال دوستش به او احترام مي‌گذارد و از او اجازه مي‌گيرد.
راه های درمان حسادت در کودکان
۱-ذهن کودک را نسبت به تولد یک نوزاد جدید آماده کنید، به گونه‌ای که کودک احساس کند خواهر یا برادری که تازه متولد شده است به منزله نوعی ثروت است و باید به داشتن او افتخار و خوش‌حالی کرد.
۲- با کودک خود ساده و رُک صحبت کنید. مثلاً به او بگویید: «برادرک/خواهرک تو چون نمی‌تواند خودش غذا بخورد باید به او غذا داد و به همین خاطر ما گاهی مجبور می‌شویم وقت بیشتری را با او بگذرانیم. پس هر وقت ناراحت شدی، بگو.»
۳-هرگاه کودک را در موقع صدمه زدن به نوزاد دیدید، فوراً او را از این کار بازدارید و راجع به انگیزه‌ی او از این کار صحبت کنید. مثلا به او بگویید: «فکر می‌کنی که او نمی‌گذارد تو را دوست داشته باشم؟ همه وقت مرا گرفته؟ هر موقع از دست‌اش عصبانی بودی بیا و به من بگو.»
۴-اگر کودکی به دلیل مریضی یا معلولیت به توجه بیشتری نیاز دارد، دلیل توجه به این فرزند برای دیگر کودکان توضیح داده شود تا حس حسادت ایجاد نشود.
۵-تلاش نکنید تا تفاوت بین کودکان را در خفا انجام دهید، زیرا کودکان به سرعت متوجه این تبعیض می‌گردند. نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کرد این است که وقتی را که با یکی از کودکان خود می‌گذرانید سعی کنید فقط با او باشید و به او تمرکز کنید.
در آن لحظه به کودک خود اجازه دهید احساس کند که او تنها فرزند خانواده است. وقتی با یکی به گردش می‌روید فکر تان را معطوف فرزند دیگر تان نکنید؛ دائماً راجع به او صحبت نکنید؛ برایش هدیه نخرید؛ و آن لحظات را به طور کامل در اختیار کودکی که با شما هست، باشید.
۶-به کودکان خود یاد بدهید که در زندگی برای بدست آوردن خیلی چیزها صبر پیشه کنند. اصل صحت روانی این است که نقاط ضعف را شناسایی کرده و با آنها مبارزه کنید. هر چه افرادی که حسادت می‌ورزند مهارت‌های بیشتری کسب کنند، به همان اندازه کمتر حسادت می‌کنند و این حسادت در عوض منجر به تلاش و کوشش بیشتر می‌شود.
۷-اگر این احساسات سرکوب شود، بیشتر به روحیه او صدمه میزنند و طولانی‌تر باقی می‌ماند تا این که آزادانه اجازه ابراز داشته باشد در این حالت، شما به عنوان والدین سه وظیفه متفاوت و به هم مرتبط دارید:
از نوزاد کوچک حمایت کنید تا آسیبی نبیند. به کودک بزرگتر نشان دهید که او اجازه ندارد به احساسات بد خود عمل کند و به او اطمینان ببخشید که شما همچنان او را دوست دارید و او واقعا پسر یا دخترخوبی است.
وقتی شما مواظب فرزند بزرگتر خود هستید که صدمه‌ای به فرزند کوچکتر نزند، نه تنها از فرزند کوچکتر مراقبت کرده‌اید، بلکه جلوی رنج بیشتر فرزند بزرگتر را هم گرفته‌اید؛ چرا که هر بار آسیب رساندن به خواهر یا برادر هر قدرجزئی، در کودک احساس گناه بیشتر ایجاد می‌کند و موجب رنج بیشتراو می‌شود.
درچنین موقعیت‌هایی برای والدین فرصتی فراهم می‌شود که به کودک بگوید احساساتش قابل درک و قابل قبول است، فقط او اجازه ندارد که براساس آن احساسات عمل کند.
۸-شما می‌توانید وقتی در حال گرفتن وسیله‌ای هستید که در دست اوست و می‌خواهد مثلا به خواهر کوچکش حمله کند، او را در آغوش بگیرید و بگویید: می‌دانم گاهی تو چه طور احساس می‌کنی، آرزو می کنی که بچه دیگری اینجا نبود که من و پدرت مجبور باشیم از او مراقبت کنیم. اما نگران نباش. ما تو را هم همان قدر دوست داریم. حتی به تو نیاز داریم که به ما در مراقبت از او کمک کنی.
قراردادن احساسات کودک در قالب کلمات، به او کمک می‌کند که به آنها غلبه کند. شما می‌توانید به او بگویید «من می‌دانم که تو خشمگین هستی و دلت نمی‌خواهد که این برادر کوچولو را می‌داشتی، اما صدمه زدن به او چیزی را حل نمی‌کند» یا این که «من تورا دوست دارم و همیشه دوست خواهم داشت. تو و برادرکوچولویت را».
اگر کودک دو ساله شما نوزادتان را زد، دست او را به حالت نوازش بگیرید و بگویید «او تو را دوست دارد» و به او کمک کنید که احساسات مثبت محبت و دوستی خود را به سطح بیاورد.
۹-به کودکان اجازه دهید که احساسات خود را صادقانه درباره دیگران ابراز کنند. به احساسات کودک کم بها ندهید. سعی نکنید با آنها به‌گونه‌ای حرف بزنید که گویی احساسات متفاوتی دارند. وقتی شما احساسات آنها را بپذیرید، آنها احساس می‌کنند که والدینشان احساسات آنها را خوب درک می‌کنند.
برگرفته از سایت خبرنگاران حوان
افزودن دیدگاه جدید